Türkiye’de Dijital Oyun Sektörü ve Oyunların Bireyler Üzerindeki Etkisi

Başlığa baktığınızda, yazıda birbirinden bağımsız iki farklı konuyu ele alacağımı düşünebilirsiniz. Aslında durum öyle değil. Her iki konu da bilişim dediğimiz bir araştırma alanının konularıdır. Bilişim diye isimlendirdiğimiz alanı akademik olarak beş bacak üstüne oturtmamız mümkündür. Bunlar, önem sırasında olmaksızın, bilişimin mantıksal boyutu olarak tanımladığımız yazılımlar, fiziksel boyutu olarak tanımladığımız donanımlar, bağlantısallık boyutu olarak tanımladığımız ağlar olmak üzere ağırlıkla mühendislik alanına özgü konular ile sosyal boyutları olarak tanımlayabileceğimiz birey ve toplum boyutlarıdır. 

Bazen, yazılım, donanım ve ağları teknoloji başlığı altında toplayıp bu boyutları üç bacak halinde birey, toplum ve teknoloji olarak da tanımladığımız olur. 

Dijital oyun sektörü, dünyadaki önemli sektörlerden biri. Çeşitli kaynaklarda, bu sektörün küresel büyüklüğünün 2022 verilerine göre 200 milyar dolara yaklaştığı söyleniyor. Türkiye’deki oyun sektörü ise gelişme sürecinde ve gelecek vadeden bir durumda. Yine 2022 yılı itibariyle sektörün büyüklüğü 1 milyar doların biraz üstünde gerçekleşti. En çok oynanan oyunların başında da hızlı tüketilen oyunlar geliyor ve üstelik Türkiye’nin bu alanda ABD ve Çin'den sonra dünyada 3. sırada yer aldığı söyleniyor. 

Bu noktada artık parçaları birleştirebiliriz. Öncelikle, dijital oyunları geliştirmek ve oynamak için yararlanılan teknolojileri araştırmanın ve geliştirmenin bilişim çalışmalarının alanı içinde yer aldığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Öte yandan, dijital oyunların oluşturduğu ekonominin, ulusal geliri arttırmak ve istihdam yaratmak anlamında toplumsal etkileri olduğunu da görebiliyoruz. Tüm bunların ötesinde ve belki en az bunlar kadar önemli bir nokta daha vardır ki o da dijital oyunların bireyler üzerindeki etkisidir. 

Ben bu etkileri olumlu ve olumsuz etkiler olarak ikiyi ayırmak istiyorum. Aslında, dijital oyunların kendileri veya bilgisayarda, telefonda, konsolda bu oyunları oynamak zararlı değildir. Zararlı olan, her şeyde olduğu gibi oynarken aşırıya kaçmak, saatlerce oynayıp diğer işlerinizi, görevlerinizi veya çevrenizdeki sevdiğiniz insanları, eşinizi, çocuğunuzu ihmal edecek şekilde kendinizi bu oyunlara kaptırmaktır. Diğer bir deyişle, aşırıya kaçmak, zaman ve yer kavramlarından soyutlanıp gerçek hayatı yaşayamamak anlamına gelmektedir. 

Öncelikle dijital oyunların bireyler üzerindeki olumlu etkilerini şöyle sıralayabiliriz:

1. Bilişsel gelişim: Dijital oyunlar, strateji, problem çözme ve planlama becerilerini geliştirebilir. Oyunlar, oyunculara zorlu durumlarla başa çıkma ve karmaşık görevleri çözme yeteneği kazandırabilir. Nitekim, Amerikan ordusunda askerlere bu strateji oyunlarını oynattıklarını biliyoruz. 

2. Eğitimsel faydalar: Bazı oyunlar, tarih, bilim, matematik gibi konularda eğitici unsurlar içerebilir. Bu tür oyunlar, eğitim amacıyla kullanılarak öğrencilere bilgi aktarımını destekleyebilir. Etkileşimli bir şekilde öğrenen öğrenciler konuları ve olayları daha iyi anlayabilir. 

3. Sosyal bağlantı: Çok oyunculu çevrimiçi oyunlar, oyuncular arasında iletişimi teşvik edebilir. İnsanlar, dünyanın farklı bölgelerinden diğer oyuncularla bağlantı kurarak sosyal ağlarını genişletebilir. Oyunların bu yönü özellikle pandemi döneminde çok ön plana çıktı ve özellikle evden dışarı çıkamadığımız dönemde çocukların sosyalleşme ihtiyacına destek oldu. 

Belli başlı olumsuz etkileri de şöyle sıralamamız mümkündür: 

1. Zaman yönetimi sorunları: Aşırı oyun oynama, günlük aktivitelerden ve sorumluluklardan uzaklaşmaya neden olabilir. Bu durum, bireylerin zamanlarını etkili bir şekilde yönetmekte zorlanmalarına yol açabilir.

2. Sağlık sorunları: Uzun süreli oyun oynamak, fiziksel sağlık sorunlarına neden olabilir. Özellikle bilgisayar başında uzun saatler geçirme, duruş bozuklukları ve göz sorunları gibi sağlık sorunlarına yol açabilir.

3. Şiddet ve saldırganlık: Bazı oyunlar, şiddet içerebilir ve bu da oyuncularda saldırgan davranışlara neden olabilir. Yapılan araştırmalarda genç oyuncular üzerinde şiddet içerikli oyunların saldırganlık etkileri üzerine bulgulara rastlanmıştır. Özellikle, genç evli ve çocuklu ailelerde babanın bilgisayar oyunlarına aşırı zaman ayırıp adeta bağımlı haline gelmesinin, toplumsal yapının çekirdeği olan aile yapısı üzerinde çok olumsuz etkileri olduğunu söylemek mümkündür.

İki ana kategoride bahsettiğim bu başlıklar, dijital oyunların karmaşık etkilerini anlamak için bir başlangıç noktası olabilir. Ayrıca, bu alandaki araştırmaların sürekli olarak devam ettiğini ve yeni bulguların ortaya çıktığını da belirtmek gerekir.