2024 bütçesi, mali çöküş bütçesidir

2024 Mali Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi, TBMM Başkanlığı'na sunuldu.

Cumhurbaşkanı tarafından hazırlanan ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne görüşülmesi için gönderilen bu bütçe teklifi, TBMM açısından etkisi olmayan ve bir yanıyla hükümsüz bir bütçedir.

TBMM’nin bu bütçeyi onaylayıp onaylamamasının hiçbir anlamı ve önemi yoktur. Onaylamaz ise geçici bütçe uygulaması yürürlüğe girer.

Cumhurbaşkanı 2022 yılı bütçesinin rakamlarını yeniden değerleme oranıyla çarpar ve bir yıl uygular.

Sorun; bütçeyi yürütmenin başı olan Cumhurbaşkanının hazırlayıp yasama organına gönderiyor olması ve dolayısıyla bütçe hakkını Cumhurbaşkanı’nın kullanmasıdır.

Oysa tüm demokratik parlamenter sistemlerde bütçe hakkını yasama organı kullanır. Bu nedenle yasama organının aslında yürütmeye bütçenin uygulanması açısından yetki devri yapması gerekirken bu durum ülkemizde ters işlemektedir. 

Meclis'in mali çöküş, yüksek zam, yüksek vergi, yüksek borçlanma ve yüksek enflasyon bütçesi olan bu bütçenin sorumluluklarını üzerine almaması gerekir. TBMM’nin en önemli görevi bütçe hakkıdır. Bu hakkı kullanamayan bir meclisin kendini sorgulaması ve varlığını tartışması gerekir.

11 trilyon TL değerindeki 2024 yılı bütçesini Türkiye Cumhuriyeti ekonomisinin kaldırma şansı yoktur. 11 trilyonluk bir bütçeyi ancak en az 2,5 trilyon TL GSYH ‘si olan bir ülke kaldırabilir.

Oysa GSYH defolu rakamlarla 1 trilyon dolardır.  2023 yılı Merkezi Yönetim Bütçesi gider toplamı 4,4 trilyon TL olarak hazırlanmıştır.

Bütçe gelirleri ise 3,8 trilyon TL olarak hazırlanmıştır. Bu bütçe yetmediği için 1,1 trilyon TL ek bütçe yapılmıştır.  2023 yılı bütçesi 5,5 trilyon TL’ye yükseltilmiştir.

2024 yılı bütçesi %100 artırılarak 11 trilyon TL olmuştur. Sadece 4 kalemi 8 trilyon TL’dir. Faiz harcaması 1,2 trilyon, bütçe açığı 2,7 trilyon TL, cari transferler 1,3 trilyon TL personel harcaması 2,8 trilyon TL’dir.

Personel harcaması 2023 yılı için 960 milyar TL olarak öngörülmüştür. 2024 için %300 artırılmıştır.

Enflasyon 2024 için %33 öngörülmüşse de bu bütçeyle enflasyon %150’nin üzerinde olur. 2024 yılı bütçesinin %100 artırılmış olmasına rağmen büyüme ancak %4 öngörülmüştür.

%4’lük büyüme yüksek enflasyonist dönemde küçülme ve yoksulluk getirir.

2023 yılı sonu için dolar kuru 23,88 TL olarak öngörülmüş ancak şu an dolar kuru 28’i geçmiş durumdadır. Kur korumalı mevduata bakacak olursak; kur korumalı mevduatın 2023 yılı ocak-temmuz dönemi için kamuya yükü 752 milyar TL’dir.

Bunun 152 milyar TL’si bütçeden 600 milyar TL’si Merkez Bankası kaynaklarından karşılanmıştır. Merkez Bankası'nın brüt rezervi 123 milyar dolar, net rezervi -55 milyar dolar, 1 yıl içinde ödenecek borç miktarı 211 milyar dolardır. İktidarın 2024 yılı için 266 milyar dolar bulması gerekmektedir. 

Sonuç olarak 2024 yılı bütçesi bir seçim bütçesidir. Seçim bitimimde ek bütçe kaçınılmaz olacaktır.

Mali ve ekonomik olarak 2024 yılı 2023 yılından daha kötü sonuçlar getirecektir. Yüksek faiz, yüksek döviz kuru, yüksek borçlanma, yüksek bütçe açığı, yüksek vergi ve yüksek fiyat artışlarına hazır olmalıyız.