Huzur Sanattaymış

Merhabalar,

Fikri hür, vicdanı hür, güzel insanlar.

Sanatın aynasından bakmaya devam…

Sanatın aynasından bugün bize görünen,

Yine bir aksakallı,

Ve yine suyun karşı yakasından,

Babası Makedonya Kralı II. Amyntas’ın doktoru olan, kendisi de daha sonra Makedonya Kralı olacak olan Büyük İskender’in hocası olacak olan,

Ve de İslam dünyasında felsefe alanında Mualim-i Evvel (İlk Öğretmen), Batılı kaynaklarda ise MagisterPrimus (İlk Usta) olarak kabul edilmiş olan Aristo (Aristoteles),

Platon’un MÖ 387’de Atina’da kurmuş olduğu Akademi’de öğrencisi olan Aristo,

Fizik, biyoloji, zooloji, astronomi, metafizik, etik, ruh, psikoloji, dilbilim, ekonomi, siyaset, retorik ve bugün için bildiğimiz manadaki mantık üzerine ilk bütünsel düşünme ve araştırmayı yapmış ve tüm bu disiplinlerdeki eserleri, 16. ve 17. yüzyılda yeni bilimsel gelişmeler ortaya çıkıncaya kadar tüm bilimsel faaliyetlerin temellerini oluşturmuştur.

Abidin Hoca’da Aristo’yu amma övdü ama hani sanat nerede diye meraklandığınızı hisseder gibiyim…

Biraz sabır diliyorum.

Bugünün cehaletinde maalesef kozmetik uygulamalar sonucunda oluşan güzellik olarak algılanan, sanat felsefesini de kapsayan estetiğin temelini oluşturan çok önemli yaklaşım ve ilkeleri diğer filozoflardan farklı olarak ilk kez ortaya koyan filozof Aristo’dur.

Estetik, Antik Yunanca duymak ve algılamak anlamına gelen aísthesis (????????) sözcüğünden gelmektedir.

Peki, ne için duymak ve algılamak,

Tabi ki bir şeyin güzel olup olmadığına karar verebilmek için.

O zaman soralım bakalım, güzellik öznel midir nesnel midir?

Sevgili dostlarım, sizler de biliyorsunuz ki birileri renkler ve zevkler tartışılmaz diyecektir.

Ah, O birileri,

Adamlar 2500 sene önce bal gibi tartışılır demiş.

Neyse şimdi birileriyle mevzuyu sulandırmayalım…

Estetiğin en temel kavramı olan güzellik üzerine ilk önemli ifade, Pisagor’un güzel olan şey uyumdur ifadesidir. Aristo’nun Hocası olan Platon’a göre ise güzel olan yalnızca güzel ideasıdır. Bu idea dışındaki her şey belirli bir açıdan belirli bir zamanda güzeldi yada başka bir şeyle karşılaştırıldığında güzeldir.

Aristo’ya göre ise kavrama gücümüzü aşan bir şey güzel olamaz,bu durumda güzelliğin orantıyla ilgili ve matematiksel yani ölçülebilir olması gereklidir.

Aristo bu yaklaşımıyla öznelliği ve nesnelliği yasalara bağlamak isterken odağına neyi almış olur?

Tabi ki insan aklını,

Böylece hocası Platon’un aksine, güzeli dünyevileştirir,

Rönesans’ın en büyük sanatçılarından biri olan Raffaello’unun1509-1511 yılları arasında yapmış olduğu Atina Okulu Freski’nde bu durum çok güzel görselleştirilmiştir. Bu resimde Platon gökyüzünü işaret ederken Aristo yeryüzünü işaret etmektedir.

Aristo hocası Platon gibi sanatın bir taklit olduğunu ama hocasından ayrı olarak da her ne kadar sanat bir taklit olsa da;Sanatçılar, doğadaki nesneleri ve olayları taklit ederken, insan deneyimlerini ve duygularını da yansıtırlar der.

Aristo, sanatın ahlaki bir amacı olduğunu düşünür. Ona göre sanat, insanları eğitme ve ahlaki değerleri öğretme potansiyeline sahiptir. Bu nedenle, sanatın toplum üzerindeki etkisi önemlidir der.

Aristo, sanat eserinin formunun ve içeriğinin birbirini tamamlaması gerektiğini ve iyi bir sanat eseri, estetik bir biçim ile derin bir içerik arasında denge kurmalıdır der.

Yukarıda kısaca özetlemeye çalıştığım Aristo’nun sanatı kavrama perspektifi, kendisinden sonra gelen filozofları derinden etkilemiş ve batı sanatının gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.

İyi, güzel, bravo Aristo’ya da, hani huzur sanattaydı…

Bize huzur lazım dediğinizi duyar gibiyim.

Valla ne diyeyim, bugünün dünyasında yerden göğe haklısınız.

O zaman huzur gelsin,

Neyle gelsin,

Aristo’nun katarsisiyle

Ne menem bir şeymiş bu katarsis,

Korkuyla ve acıyla gelen, arınma, temizlenmekmiş,

Arınan ve temizlenen şey neymiş peki,

Ruhlarımızmış.

Peki, nerede arınıyormuş ruhlarımız,

Tragedyalarda.