Dış politika nedir, dış ticaret politikasını nasıl etkiler?

Dış politika sıradan bir alan değildir. Dostlar alışverişte görsün diye, sağa sola hava atmak için, iç siyasette seçmen tabanının gönlünü hoş eylemek adına yapılmaz. Rastgele, öylesine yapılan bir iş değildir. Bilgi, birikim, deneyim gerekir. Zekâ, yetenek, sabır gerekir. 

Dış politikanın amacı öncelikle ulusal çıkarı, ulusal güvenliği sağlamaktır. Bunu sağlamak için de siyasi, iktisadi, askeri güç, kısacası devletin güç unsurları, devletin kapasitesi öne çıkar. Nüfus, öncelikle de iyi yetişmiş, nitelikli bir insan gücüne dayanan nüfus, ulusal bilincin, ulusal kimliğin güçlü olması, sanayileşmiş, kalkınmış bir ekonomi, bilim ve teknolojide güçlü bir altyapı çok önemlidir.  

Dış politika, milletin huzuru, refahı, güvenliği, mutluluğu, istikrarı için yapılır.  O nedenle akılcı ve gerçekçi olmalıdır. Hayalci, maceracı, yayılmacı, hırslı, hınçlı, hırçın bir dış politika yarar değil, zarar getirir. Akılcı ve gerçekçi olmak, gücünün sınırlarını bilmek, dengeli, temkinli, ihtiyatlı olmak, barışçıl bir dış politika izlemek, kimilerinin iddia ettiği gibi korkak, çekingen, ürkek, pasif olmak değildir. 

Dış politikada da aynen iç politikada olduğu gibi çıkarlar önceliklidir. Dış politikada saygınlık, tutarlılık, güvenilirlik, öngörülebilirlik kadar, yaptırım gücü ve caydırıcılık da şarttır. Aksi halde çok konuşan ama müeyyidesi olmayan bir devlet görüntüsü verilir.  

Dış ticaret politikası ise ekonomik açıdan üretimle, yatırımla, istihdamla, ihracatla ilgili olduğu kadar, dış politikayla, coğrafyayla, konjonktürel gelişmelerle, diğer devletlerin, rakip ülkelerin performansıyla da yakından ilgilidir. Dış ticaret konuşulduğunda elbette gümrük politikaları, iç pazarın durumu, yerli üreticinin gözetilmesi, tüketicinin korunması, maliyetler, vergi politikaları ve daha pek çok unsur konuşulur. Bunların hepsi bir bütünlük, uyum, denge içinde olmalıdır çünkü.

Dış ticaret politikası, ülkenin ihtiyaçlarıyla doğrudan ilgilidir. Hatır gönül için yapılmaz. Birilerini zengin etmek, birilerinin gönlünü hoş tutmak için yapılmaz. Milletin çıkarı için yapılır. İlişkilerimizin iyi olduğu ülkeyle ilişkilerimizi daha da geliştirmek için veya ilişkilerimizin kötü olduğu ülkeyle ilişkilerimizi yoluna koymak için dış ticaret yapılmaz. Dış ticaret hacmini her ne pahasına olursa olsun artırmak, doğru bir hedef değildir. Eğer böyle yanlış bir hedef konursa, ekonomik olarak zarar görmek, yüksek cari açıkla, yüksek dış ticaret açığıyla karşılaşmak kaçınılmazdır. 

Türkiye’nin ithal ettiği ürünlerin yelpazesine, çeşitliliğine bakıldığında hem tüketim mallarının hem de yatırım mallarının yoğun biçimde ithal edildiği görülür. 

Yapılan ithalata, dış politikada kaldıraç olarak bakmak da yanlıştır. Örneğin, ABD'yle gerilim yaşadığımızda, bu ülkeden savaş uçağı almak, Almanya'yla sorun yaşadığımızda bu ülkeden otomobil almak, Rusya’yla aramız açıldığında bu ülkeden yaptığımız tahıl ithalatını, doğalgaz ithalatını artırmak, başarılı bir ekonomi politikası, başarılı bir dış ticaret politikası değildir. 

İthalatı kendi öncelikleri, kendi hedefleri, kendi mantığı dışına çıkarıp, aramızın açık olduğu ülkelerle arayı düzeltmek için ithalat yapmak, sonuçta hem ekonomik olarak sorunları artırır hem de ithalat rekoru kırıp bununla övünmek gibi garip bu durum ortaya çıkarır. 

İhracatı da ekonomik mantıkla düşünmek gerekir. İhracatın amacı yurt dışına mal ve hizmet satıp, gelir elde etmektir, hem de döviz cinsinden. Bu şekilde elde edilen döviz, ithalat yaparken de kullanılır. İhracat yaparken başka hedefler de gözetilir elbette. Yeni pazarlar elde etmek, gerek kamuya ait şirketlerin gerek özel sektörün iç pazar dışında, yurt dışında, dış pazarlarda da etkili olmasına çalışmak, ülkenin gelirlerini artırmak, çeşitlendirmek amaçlanır. Bu sayede artan gelirler, ülke içinde yeni yatırımlarda kullanılır, üretime, istihdama yansır. Dahası, iç pazar doyuma ulaştığı zaman, dış pazarda pay sahibi olmak, ülkenin ekonomik, endüstriyel, teknolojik anlamda dinamik olmasıyla, rekabetçi olmasıyla da doğrudan ilgilidir.

Kısacası, dış politikayı, iç siyasette kullanmak için, seçmen tabanını tahkim etmek için kurgulamak yanlıştır. Dış politika konularını iç siyasetteki politik polemiklere alet etmek yanlıştır. Dış ticareti dış politika için yapmak yanlıştır. 

Dış ticaret; dış politikada bir araç olabilir, ama dış ticaret, sadece dış politika amacıyla yapılmaz. Dış politikada dış ticaretten yararlanılır, ama dış politika sadece dış ticareti geliştirmek için yapılan bir faaliyet değildir.