Devlet propagandası Ruslardan öğrenilir

Ruslardan bu dersi almanın en az 3 nedeni var: Rus propaganda tekniklerinin etkili olmasının nedeni, zengin bir geçmişe sahip olması ve sürekli güncellenmesi.

Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle Rus propaganda makinesi azami ölçüde seferber edilmiş ve bu çatışmaya doğrudan veya dolaylı olarak dahil olan aktörler arasındaki enformasyon savaşı, sıradan insanların hayal bile edemeyeceği boyutlara ulaşmıştı. Rus propaganda medyasının söyleminin aktifleştiğini diğer ülkelerdeki seçim döneminde de görmek mümkün. ABD'de başkanlık seçim tarihi yaklaştıkça hem Amerikan hem de Rus medyasında medya söyleminin yoğunlaştığını gözlemliyoruz.

Rus propagandasının hem ulusal hem de uluslararası düzeyde nasıl çalıştığını anlamak için biraz geçmişe gitmemiz gerekiyor. Örneğin Bolşevik propagandasından bahsedecek olursak, iki temel cümle ile özetlenebilir: siyasi açıklama ve slogan. Siyasi açıklama, kapitalist toplumun "kusurları"nın sertçe eleştirilmesi ve açığa çıkarılması,  kapitalist toplumun bencil çıkarları tarafından karakterize edilen daha olumsuz bir imaj üretilmesi sürecidir. Slogan, sosyalist toplumun tartışılmaz bir etkiye sahip temel aracıydı. Diğer bir deyişle slogan, siyasi açıklamalar fikrini tek bir mesaja indirger. Slogan, mümkün olduğunca kısa, öz ve açık olmalı, kitleler için anlamlı olmalı, mümkün olduğunca kolay bir şekilde ezberlenmeliydi. Annem ve babam gibi Sovyet zamanlarını yakalayanlar: "Bütün ülkelerin işçileri, birleşin!", "Bütün güç Sovyetlere. İnsanlara Barış. Köylülere toprak.”, "Tüm işçiler Sovyetleri seçerler!", "Sosyalist devrimi yaşa!" "Komünizmin zaferi için ileri!", "Sermayeye ölüm, ya da kapitalizmin topuğunun altında ölüm!", "İleriye. Zafer yakındır” gibi sloganlar Sovyet zamanlarında çok ünlü ve yaygındı. 

Leninist ilkelere ve ideolojiye dayanarak, Sovyetler Birliği, o zamanki rakibi olan ABD’ye karşı çeşitli propaganda tekniklerinin kullanılmasını içeren "aktif önlemler" (activnyye meropriyatya) adlı bir propaganda aracı geliştirmişlerdir.

"Spetspropaganda" ya da diğer bir deyişle özel propagandanın yanı sıra bir de enformasyon savaşı yöntemi olarak dezenformasyon (dezinformatsiya) vardır. Kasıtlı olarak yanlış ve hatalı bilgiler, 1954'te CEKA, NKGB, MGB gibi diğer Rus istihbarat servislerinden sonra gelen bir casusluk kurumu olan Rus KGB'nin (Rus Devlet Güvenlik Komitesi) ana uygulamalarından biridir.

Birçok ülkenin hedefi insanların zihninde olumlu bir imaj yaratmaktır. Bu imaj, eğer bu ülke uluslararası arenada önemli bir siyasi aktörse daha da önem kazanıyor. Bir ülkenin imajını iyileştirmenin en iyi ve en kolay yolu çeşitli medya kaynaklarını kullanmaktır. Rusya'dan bahsedecek olursak, Rusya Federasyonu'nun daha olumlu bir devlet imajı oluşturmasına yardımcı olmak amacıyla kurulan bir televizyon kanalı olan Russia Today'i örnek verebiliriz. RT kanalı kurulmadan önce pek çok Rus yetkili böyle bir kanalın ortaya çıkmasının kesinlikle gerekli olduğunu savunuyordu ve dönemin Rusya Basın ve Kitle İletişim Bakanı Mihail Lesyn bu karara ilişkin şu yorumu yapmıştı: “Kendimizin tanıtımını yapmalıyız aksi takdirde bizler hala ayılar gibi görüneceğiz".

Rus televizyon kanalı *Russia Today *2005 yılında kurulduğunda misyonu askeri terimlerle tanımlanıyordu. İstasyonun genel yayın yönetmeni Margarita Simonyan, RT'nin önemini Rusya'nın bir savunma bakanlığı gibi vurguladı. Aynı zamanda RT'yi "enformasyon silahı" kullanarak "Batı'nın tamamına karşı enformasyon savaşı" yürütebileceğini de belirtti. Rusya'nın bir diğer tanınmış ismi "Rossiya Segodnya"nın (Rusya'nın devlet kontrolündeki bir medya grubu) başkanı Dmitri Kiselyov, çalışanlarına "tarafsız gazetecilik döneminin bittiğini" ve "objektifliğin bir efsane olduğunu" bildirdi. Rusya'da günlük yayınlarıyla çok tanınan bir diğer isim Olga Skabeeva ise "objektif bilgi” diye bir kavramın olmadığını, yalnızca birisinin para ödediği bilgi olduğunu" belirtiyor. Propaganda ile ilgili ise: "Propaganda” teriminden korkmamıza gerek yok. Bu terimde yanlış bir şey yok. Bilginin kendisi önemli değil, önemli olan yalnızca bu bilginin yorumlanmasıdır". 

İnsanların "dijital kabilelere" dönüştüğü dijitalleşmiş bir dünyada, Rus propagandası çevrimiçi ortamda son derece güçlü hale geldi. Örneğin, Wagner grubunun şefi, merhum Evgenii Prigozhin, amacı Rus enformasyon alanını Batı propagandasının etkilerinden korumak olan bir troller veya "siber askerler" fabrikası olan İnternet Araştırma Ajansı'nı kurdu. Trollerinin, seçimlerin Donald Trump tarafından kazanıldığı 2016 ABD seçimlerine karıştığını itiraf etti. Son dönemde Putin ABD başkanlığı için Kamala Harris'e desteğini açıklasa da herkes Putin'in çoğu zaman yaptığı gibi kurnazca şaka yaptığını ve kazanacağını umduğu adayın aslında Donald Trump olduğunu seziyoruz.

Yıllardır Rus medyası ve trolleri dezenformasyon ve propaganda stratejilerini geliştirdi. Rus propaganda makinesinin çalıştığı ana şemalardan biri SWAMPED modelidir.

S: Strawmen: (“saman adam” argümanlar) - Hedefin hiçbir zaman ifade etmediği fikir veya fikirlere saldırmak.

W: Whataboutism  -  Tartışmayı konudan uzaklaştırmak.

A: Attack (Saldırı)- Rakiplerin cesaretini kırmak için acımasız bir dil kullanmak.

M: Mockery (Alaycılık)- Muhalefeti küçümsemek için alaycılığı kullanmak.

P: Provocations (Provokasyonlar) - Bundan kim yararlanıyor?

E: Exhaust (Tükenme) - Rakibe ayrıntılarla saldırmak.

D: Denial (İnkar)- Herhangi bir delilin kategorik olarak reddedilmesi.

Bugünkü yazımın bilgilendirici olduğunu ve önyargılı olmadığını belirtmek isterim, aksini düşünenler için ise bir hayal gücü egzersizi öneriyorum! Rusya'da bir gazeteci olduğunuzu ve gazeteciliğin evrensel ilkelerine  doğruluk, nesnellik, tarafsızlık, adalet ve kamuya hesap verme sorumluluğu gibi saygı duymanız gerektiğini düşünün! Bunu yapılabileceğini düşünüyor musunuz?