Seçim kaosunun pençesindeki ülke – Romanya

Bugünkü yazım seçim heyecanına kapılan ülke Romanya hakkında. Sıradan bir seçim olsaydı bu konuyu kaleme almazdım. Ama aşağıda bu seçimlerin (cumhurbaşkanlığı ve parlamento)  ülkenin ve bölgenin geleceği açısından ne kadar önemli olduğunu anlayacaksınız. 

Bu yazıyı yazdığım sırada Romanya'da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunun iptal edildiğini öğrenmiştim. Peki, Romanya Anayasa Mahkemesi neden böyle bir karar aldı?

24 Kasım'da Romanya'da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turu yapıldı ve sonuçları büyük bir sürpriz yarattı. Daha doğrusunu söylersek, bir şok dalgası yarattı. Romanya siyasi sahnesinde neredeyse tanınmayan, Rusya yanlısı ve aşırı sağcı bir politikacı olan bağımsız aday Calin Georgescu (Kalin Cörcesku okunur), yaklaşık %23'lük bir puanla ilk sırada yer aldı. O‘nu, kullanılan toplam geçerli oyların %19,18'ini toplayan USR (Romanya’yı Kurtar Birliği) adayı (NATO ve AB yanlısı) Elena Lasconi izledi. 

Seçim öncesi yapılan kamuoyu araştırmaları Georgescu'yu ilk 4 aday arasında bile göstermedi. Sonuçlar tüm ülkede şaşkınlık yarattı.  Siyasi analistler, sosyologlar ve gazeteciler hâlâ Georgescu'nun nasıl birinci sıraya gelebildiğini anlamaya çalışıyorlar. Kısaca, şeffaf olmayan fonlamayla birleştirilmiş teknopolitiğin kullanılmasıdır diyebiliriz. Georgescu'nun başarısı,  Batı karşıtı ve Rusya yanlısı sempatizanlarla bağlantılı bir hesap ağının keşfedildiği Tik-tok platformundan kaynaklanıyor. Seçim kampanyası, herhangi bir kampanya merkezi veya basın ofisi olmaksızın, yalnızca çevrimiçi olarak gerçekleştirildi. Aday Georgescu'nun hem kullandığı internet mecrası hem de gönderdiği mesaj, onu birinci sıraya taşıyan en önemli etken oldu.  

Bu aday Romanya'nın acil sorunlarına hiç çözüm üretmedi ve gerekli olan reform paketinden bahsetmedi. Ancak mesaj belli konulara odaklandı: Su ve yaşam enerjisi, maneviyat ve mistisizm, insanlığın aşılanması manipülasyonları, Rumen köylülüğü ve atalardan kalma gelenekleri. Romanya'nın dünya için bir işaret ışığı olduğu; Romanya ve kozmik misyonu, egemenlik, vatanseverlik v.b. mesajları, Ukrayna'da barış, AB'ye yönelik eleştiriler, dinin önemi ve küresel karşıtlık hakkındaki popülist fikirlerin bir karışımıydı. Georgescu, kanserin varlığını reddetmek, kemoterapi veya aşıları şeytanlaştırmak gibi çeşitli komplo teorilerini başlatan ve bunlardan bahseden kişidir.

Bazı Rumen yorumcular bunun geç Çavuşesku döneminin ve o zamandan beri gizli servis sisteminin bir ürünü olduğunu beyan ettiler. Hatta bunu Türkiye'deki devlet karşıtı Gülen cemaatine benzeten yorumcular da vardı. En tanınmış Rumen gazetecilerden, Cristian Tudor Popescu şunu söylemekten çekinmedi: "Putin için Calin Georgescu, Romanya devletinin başında olacak mükemmel bir karakterdir". 

ŞU ANDA ROMANYA NEDEN SEÇİM KAOSUNDA?

2 Aralık'ta Romanya Anayasa Mahkemesi, seçim sürecinde herhangi bir kusur bulunmadığını dikkate alarak cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunu onayladı. 4 Aralık'ta ise Romanya Cumhurbaşkanı, ülkenin gizli ve güvenlik servisleri tarafından hazırlanan bir dizi belgenin gizliliğini kaldırmaya karar verdi. Bunlar, Rusya'nın Romanya'daki seçim sürecine dahil olabileceğini, aynı zamanda Calin Georgescu'nun seçim kampanyası sırasında kendisini tanıtmak için ülke dışından yardım alabileceğini gösteriyordu. Romanya'daki kamuoyu Rusya‘yı doğrudan Romanya'da hibrit bir savaş düzenlemekle suçluyor ve bu seçim kampanyasına Rusya'nın müdahil olduğu görüşünde. Amacı NATO'nun doğu kanadındaki en önemli ülkelerden birinde kaos yaratmak olacaktır.

Romanya'da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turu gecesi Moskova basınında Calin Georgescu hakkında "Rusya ile uyumlu bir aday" manşeti ile çıktı. 24 Kasım'daki zaferi, aralarında Sputnik, Russia Today ve RIA Novosti'nin de bulunduğu birçok Rus propaganda yayınında coşkuyla karşılandı. 

1 Aralık'ta yapılan parlamento seçimleri bile Rumenler için iyimser sonuçlar doğurmadı. Oyların yüzde 23'ünü alan PSD (Sosyal Demokrat Parti) çoğunluğu sağlayamadığı için koalisyon hükümeti kurmaya çalışacak. Aşırı sağ partiler parlamentodaki sandalyelerin yaklaşık yüzde 32'sini kazandı. Burada, Romanya'da kendisini giderek daha güçlü duyuran aşırı sağ popülist parti AUR'un (Rumen Birliği İttifakı) puanının ikiye katlanmasından da bahsetmek gerekiyor. 

Bu seçimlerin ardından bir NATO ülkesi ve AB üyesi olan Romanya'nın ne kadar siyasal ve demokratik bir çıkmaza girdiğini görmekteyiz. Ancak seçim sonuçları (parlamento seçimi) birçok faktörün varlığıyla açıklanabilir. 90'lı yıllarda Romanya, birçok Rumen'in hâlâ nostaljik olduğu komünist geçmişinden kopmaya çalıştı. AB'ye katılım Romanya toplumunda değişikliklere yol açtı. Ancak reformların devlet düzeyindeki bazı sonuçları geç ortaya çıktı. Yüksek düzeydeki yoksulluk, göç ve yolsuzluk (Uluslararası Şeffaflık Örgütü'ne göre 180 ülke arasında Romanya, Yolsuzluk Endeksi'ne göre 63'üncü sırada yer alıyor) ülkenin en büyük sorunları. Romanya, tüm Avrupa ülkeleri arasında en düşük yüksek öğrenim mezunu sayısına sahiptir. Eğitim sistemi zamanla bozuldu. Binlerce genç, daha iyi bir iş bulmak amacıyla ülkeyi terk ediyorlar. Giderek demografik yapı olumsuz anlamda değişiyor. 

Bu koşullar, özünde popülist olan aşırı sağcı adayların ve partilerin yükselişi için verimli bir zemin oluşturuyor. Romanya'da aşırı sağın yükselişi Avrupa'nın genel siyasi ortamına mükemmel bir şekilde uyuyor. 

Belli ki Romanya’yı zor günler bekliyor. Muhtemelen başka adayların da olacağı cumhurbaşkanlık seçimi için yeni bir tarih belirlenecek. NATO’nun Doğu kanadı, AB’nın üyesi Romanya gelecek aylarda çalkantılı bir sürecinden geçecek. Bu yüzden bu ülkede hem Batı’nın hem Rusya’nın dolaylı bir kapışmasına hepimiz tanık olacağız.