Hoşgeldin AI Slopaganda: Kim, kimin elini öptü?

Bugün haberlerin üretken AI ile üretilmesi ve kopyalanması, bilgi ortamını ve sosyal medyayı adeta çöplüğe dönüştürerek yeni bir kavramın doğmasına yol açtı. AI slop, en genel anlamda hızlı üretilen, düşük kalite ve değere sahip ama dağıtımı yüksek, tekrar eden, anlamsız içeriklerdir. Sosyal medya algoritmalarının dikkat ekonomisi üzerine kurulu yapısı, AI slop denilen çöp içeriklerin hızla yayılmasına zemin hazırlıyor. Platformlar etkileşimi teşvik ederken, AI kolay içerik üretimini mümkün kılarak küresel dijital çöp fabrikasını besliyor.

AI slopun sosyal medyadaki haberler ve propaganda ilişkisi ise  “slopaganda” denilen kavramla ifade ediliyor. Üretken AI ile propaganda arasındaki tehlikeli evlilikten doğan slopaganda bilginin güç olduğu yaklaşımına farklı boyut kazandırıyor. Bu durum bilgi ortamının kontrolü ve en nihayetinde kararların kontrolü anlamına geliyor. Nitelik yerine nicelik ön plana çıkınca akıl yürütecek zaman kalmadan yanlış bilgi yayılıyor, sıradanlaşıyor, karar verme kapasitesi zayıflıyor. En son Tiktok’ta AI ile hazırlanan ABD Başkanı Trump’a elini öptüren Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Erdoğan konulu sahte ve çöp video sadece bir günde 2 milyon izlenme ile bir AI Slop ve aynı zamanda bir slopagandadır. Bu süreç özellikle siyasal iletişimde manipülasyona zemin hazırlamasıyla tehlikeli ve önemlidir.

TikTok, YouTube Shorts ve Instagram Reels gibi kısa video formatları, AI slop için en uygun ortamları sağlıyor. Önceleri özellikle politik gündemi takip etmede dijital bir kamusal alan olarak görülebilecek X de artık botların, sahte hesapların ve AI üretilmiş “haber” görünümlü çöplerin arenası haline geldi. TikTok’ta yapay seslendirmelerle üretilmiş motivasyonel çöpler, YouTube’da “son dakika” haber etiketiyle dolaşan AI montaj videolarının hepsi hacim ve nicelik öncelikli dikkat ekonomisi mantığının ürünü. Bu süreçte kullanıcılar daha fazla içerik tüketirken, platformlar “daha çok zaman, daha çok dikkat, daha çok reklam” denklemini işletiyor. Platformların iş modeli, düşük kaliteli içeriklerin üretimini besleyerek bilgi ekosistemine zarar veriyor. Kısacası platformlar doğru ve gerçek bir hikaye istemiyor; etkileşim ve içerik bolluğu istiyor. Platform algortimaları, kalite, nitelik değeri fark etmeksizin hacmi ödüllendirirken, bilgi ve gerçekliğin değerini yok ediyor. Çünkü, makine tekniktir. Tekniğin etiği, ahlakı, değeri olmaz. Google, Meta, X AI slopu desteklerken, başka bir ifadeyle tıklama, etkileşim ve görüntülenme sayıları haberin yerine geçerken bir yandan da  “yanlış bilgiyle mücadele” etiketi yapıştırıyor. Yani platformlar ikiyüzlü bir şekilde “kendi çöp toplama merkezini denetleyen sağlık müfettişi” gibi davranıyor.

Aslında yaratıcılık içerik kıtlığı ile beslenir; çöplük ise bollukla. Fransız müzik platformu Deezer, her gün yüzde 28'i AI tarafından oluşturulan 30 bin parça ekliyor. Ancak üretilen müziklerin yer aldığı her 10 yayından 7'si sahte.  İtalya’da tamamen AI hazırlanmış ilk günlük gazete Il Foglio AI yayımlanırken, News Corp Australia her hafta üç bin “yerel” AI haberi üretiyor. Türk basını da maliyeti düşük AI tekniği ile emeğin ve haberin değersizleştirilmesinden muaf değil. Hollywood nasıl süper kahraman devam filmleri ve yeniden çevrimler üzerinden kültürel bir taşıma bandına dönüştüyse, Türk medyası da haber çöplüğünde aynı döngüye girdi. Sinemadaki çöplük hayal gücünü, müzikteki çöplük yaratıcılığı ve özgünlüğü, haberdeki çöplük düşünme kapasitesini tüketiyor. Siyasi haberler büyük ölçüde ajans metinlerinin yüzlerce kopyaya dönüştürülmesiyle, magazin içerikleri sosyal medya paylaşımlarının yapay biçimde şişirilmesiyle, ekonomi haberleri ise AI tarafından otomatikleştirilmiş rakamlarla üretiliyor. Haber, içeriğinden çok algoritmaya hizmet eden bir kabuğa dönüşüyor. Okur ise haber ile içerik arasındaki farkı gittikçe ayırt edemez hale geliyor. Bir film fragmanı nasıl sadece “yeterince iyi” görünüyorsa, bir AI haber de “yeterince doğru” görünüyor. Walter Benjamin’in ifadesiyle artık haberler, aurasını ve biricikliğini kaybederek mekanik şekilde üretiliyor. 

Ama izleyici/okur herşeye rağmen kör değil. Gerçek haberler hala ayırt edilebiliyor. Gazetecilikte özenle hazırlanmış araştırma dosyaları, haber siteleri hala fark ediliyor ve izleniyor. Özgünlüğü, AI üretimiyle ziyana dönüştürmeyen, AI ile üretilse de kitlelere sosyal medyada toplumcu gerçekçilikle hitap eden kısa, kaliteli ve etkili videolar var. Sorun şu ki bu nadir parıltılar bilgi ekosisteminde manzaranın ne kadar çoraklaştığını bir kez daha gözler önüne sermekte.

Özetle AI slop ve slopaganda yalnızca bugünü değil, yarını da tehdit ediyor. Kültür kendi atıklarıyla beslenmeye başlarken, bilgi ekosistemi de kendi çöplüğünde boğulmamak için direniyor ama aynı çöplükten yeni filizler çıkıyor. Çözüm, hala özgünlüğü ve doğruluğu inatçı bir erdem olarak savunmaktan geçiyor. Bu nedenle özgün, doğru ve toplumcu içerik üreticileri ile haber sitelerinin kıymetini bilin.