Nüfusu küçülen büyük ülke

Ukrayna'ya karşı başlatılan savaşın yanı sıra Rusya'nın üç büyük sorunu ağırlaşmaya devam ediyor: ayrılıkçılık, ekonomi ve demografi. Bu yazıda Rusya’nın demografi konusu ele alınacaktır.  

Demografi, Rus yetkililerin acil çözüm aradığı en önemli sorundur. Putin, iktidara geldiğinde, demografik politikalar onun temel endişeleri arasındaydı. Ona göre, demografik kriz "ülkenin geleceği için bir tehdit”ti. Ailelerin korunması, "geleneksel aile" değerlerinin restorasyonu ve doğum oranının artması için bir dizi (hastanelerin modernize edilmesi, sağlık hizmetlerinin kalitesinin artırılması, geniş ailelere maddi yardım sağlanması, doğum oranını teşvik edici v.b.) reformların acilen uygulanmasını talep etti. Ancak görünen o ki, bu önlemler istenen sonuçları vermedi. Çünkü negatif demografik endeks halen devam etmekte. 

Komşu devletle savaş koşullarında Rusya'nın demografik krizi yeni bir döneme giriyor. Dünyadaki en büyük devlet yeteri kadar yurttaş bulamama riskiyle karşı karşıya. Amerikalı araştırmacılar Rusya’yı "Afrika gibi ölümcül bir Avrupa ülkesi" olarak etiketliyorlar. Rusya bu soruna çözüm arıyor. 

Rus Ortodoks Kilisesi Patriği Kiril, kürtajın yasaklanması yönünde bir teklif sundu. Devlet Duması (Rusya Federasyonu Parlamentosunun alt kanadı) sözcüsüne, yasa çıkarılarak, ülkedeki özel kliniklerde kürtajın yasaklanmasını, yalnızca devlet kliniklerinde mümkün olmasını talep eden bir mektup gönderdi. Dini lidere göre, bu tür önlemler demografik krizini "sihirli bir değnek dalgası gibi" çözecek. Rus Ortodoks Kilisesi Patrikhanesi'nin görüşüne göre: "Kürtaj, halkın ötenazisinin bir biçimidir, ulusun bir tür intiharıdır". Ayrıca Patrik, yasa taslağının hazırlanması işinin Sağlığı Koruma Komitesi'ne değil, Devlet Duması Güvenlik ve Yolsuzlukla Mücadele Komitesi'ne verilmesini önerdi.

Başkan Putin de "kürtaj meselesinin ciddi bir sorun olduğu" konusunda hemfikir. Ancak başkanın kürtajla ilgili tartışmaları başlatması önümüzdeki baharda yapılacak başkanlık seçimlerinde onun avantajına olmayacak. Bazı Rus milletvekilleri ise kürtaj yasağı olmadan Rusya'nın derin bir demografik krizden kaçamayacağını öne sürüyor. Ancak demografik politika uzmanları bu önlemlerin demografik durumu iyileştirmeyeceğini ve kadınlara büyük zarar vereceğini iddia ediyor. Avrupa Birliği'ne üye bir ülke olan ve kürtaj karşıtı çok kısıtlayıcı yasalarıyla tanınan Polonya'yı örnek veriyorlar. 

Şimdiye kadar Rusya'nın 5 bölgesinde ve Kırım'da özel kliniklerde kürtaj yapılması yasaklandı. Kürtaj yapmayı taahhüt edenlere para cezası uygulanacak. Bazı milletvekilleri, Rus kadınlarını kürtaj yaptırmamaya, doğum yapmaya ve ardından çocuğu devlete vermesi için ikna etmeye çalışan ama uygulaması çok zor olan yasa teklifleri sunuyor. Bu teklifler Rusya'da bir tartışma dalgasına yol açtı. Rus milletvekillerinin bir diğer akıl almaz önerisi ise, genç kızlar için üniversite eğitimi ve kariyer yapmayı zorlaştırarak bunun yerine erken evlilik ve çok çocuk doğurmaları için teşvik edilmesi yönünde yasa çıkarılması. Rusya'da kürtaj kanunen yasak olmasa da bazı dini gruplar savaşın başlangıcından bu yana şu sloganla asker temalı pankartlar dağıtarak, kürtajın durdurulması mesajını verdi:  "Bugün beni koru ki yarın seni koruyayım” ya da “çocuklarını öldüren ülke refaha kavuşamaz”. 

Resmi verilere göre şu anda Rusya'nın nüfusu yaklaşık 146 milyon kişidir. Rusya Devlet İstatistik Ajansı Rosstat'ın karamsar senaryosu, önümüzdeki 20 yıl için Rusya'nın nüfusunun 134 milyona düşebileceğini söylüyor ve Moskova Üniversitesi Sosyoloji Bölümü uzmanları, doğum oranının azalması devam ederse 2080 yılına kadar Rusya'da yalnızca 38 milyon Rus yaşayacağını öngörmekte.

Rus Ortodoks Kilisesi'nin açıklamalarından, Rusya'daki demografik sorunu daha da ağırlaştıracak sebebin savaş olmadığını, kürtaj yaptırmanın sorumlusunun kadınlar olduğunu anlıyoruz. Dünyanın en büyük ülkesinde, kadınlar artık bedenleriyle ne yapmak istediklerine karar verme hakkına sahip olamayabilir.  Sadece erkekler, kadınlar adına ne olacağına  karar verebilir. 

Rusya'da kadının karar alma özerkliği ne olacak? Bir kadının çocuk sahibi olup olmayacağına karar verme hakkı olacak mı? Kadınların cinsel ve üreme hakları olacak mı? Bir kadının onuruna, hayatına, sağlığına ve kendi bedeni üzerindeki hakları kalacak mı? Bu sorunların cevaplarını elbette zaman gösterecek.