Belediyelere tasarruf freni

2024 yılı yerel seçimlerinde başta büyük şehirler olmak üzere pek çok belediye yönetimi iktidar partisinden muhalefete geçti.

Her fırsatta demokrasi vurgusu yapan iktidar ise bu yenilgiden ders çıkarmak yerine muhalefete geçen belediyeleri cezalandırmak için hiç bir fırsatı kaçırmıyor.

Seçimden sonra yayımlanan tasarruf genelgesi il belediyelerin yeni personel alması yasaklandı ve daha da vahimi yeni hizmet ihalesine çıkmaları izne tabi kılındı. Pek çok belediyede ihale izni alınması için ihaleler iptal edildi, izin için ihale şartnamelerinde değişikliğe gidildi ve maalesef bazı hizmetler bu izinlerin geç çıkması ve bazen hiç çıkmaması nedeniyle gerçekleştirilemedi.

Geçtiğimiz günlerde TBMM'ye sunulan tasarruf tedbirlerine ilişkin kanun tasarısında da yine belediyeleri zor durumda bırakacak bazı hükümler mevcut. Bu hükümlerin bir kısmı net olmadığı için onlardan değil açık ve net olan tek bir düzenlemeden bahsetmek istiyorum; belediyelerin sokak aydınlatma payları.

Yaklaşık on yıl önce, belediyelerin büyük kısmının AKP yönetiminde olduğu dönemde, tamamı belediye bütçesinden ödenen genel aydınlatma giderlerinin bir kısmının genel bütçe, bir kısmının ise belediye ve özel idarelerin genel bütçe vergi gelirlerinden aldıkları payın belli oranında yapılacak kesinti ile karşılanması düzenlenmişti.

Esasında bu düzenlenme, halkın esenliği için zorunlu olan genel aydınlatma hizmetinin finansmanında yerel yönetimlerin üzerindeki finansman yükünü azaltması nedeniyle son derece olumluydu. TBMM'ye sunulan tasarıda ise bu olumlu düzenlemede geri adım atılmakta ve kesinti oranları kanuni oranın üç katı, uygulanmakta olan oranın ise %50 fazlası olacak şekilde artırılmaktadır. 

Tasarıda yer alan düzenleme ile genel aydınlatma giderlerinin karşılanması için belediyelerin genel bütçe vergi gelirleri payından yapılacak kesinti oranları şu şekilde düzenlenmektedir; büyükşehir belediyelerinin sınırları içinde 2014 yılından bu yana %20 olarak uygulanan % 10'luk kanuni oran %3O, diğer belediyeler ve mücavir alanlarında 2014 yılından bu yana % 10 olarak uygulanan %5'lik kanuni oran %15 ve bu sınırlar dışında ilgili il özel idarelerinde 2014 yılından bu yana % 20 olarak uygulanan %10'luk kanuni oran %30 olarak artırılmaktadır.

Gerçi hükümet daha önce de benzer bir hamle yapmıştı. Büyükşehir belediyelerinin AKP yönetiminde olduğu dönem Ulaştırma Bakanlığı tarafından yapılan metroların bedeli cuzi oranlarda, belediyelerin genel bütçe vergi gelirlerinden kesiliyorken, İstanbul ve Ankara'nın CHP yönetimine geçmesinin ardından metro yapımı nedeniyle belediyelerin genel bütçe vergi gelirlerinden yapılan kesinti oranı artırılmıştı.

Yani belediyeleri kaybeden hükümet belediyeleri hizmet edemez duruma getirmek için daha önce kullandığı belediye gelirlerini azaltma silahını kullanıyor fakat bu sefer farklı bir senaryo üzerinden hareket ediyor.

Yapılan düzenlemeler ile her ne kadar cezalandırılan muhalif belediyeler olarak görünse de AKP yönetimi demokrasiyi benimsemediği ve mağlubiyeti hazmetmeyi öğrenmediği müddetçe asıl cezalandırılan, belediye hizmetlerinden mahrum bırakılan yurttaş olmaktadır.