Etimesgut Belediyesi: Seçim öncesi ihale usulsüzlükleri

Belediye başkanlığının el değiştirdiği belediyelerde, seçim öncesi yapılan ihaleleri incelemeye bu yazımızda devam ediyoruz. Aşağıda inceleyeceğimiz ihalelerde detaylı şekilde anlatacağımız üzere, seçim öncesi uzun süreli olarak imzalanan sözleşmeler hem mevzuata aykırılık teşkil etmekte hem de yeni seçilen başkanın elini kolunu bağlayarak iş yapamaz hale getirme işlevi görmektedir. Ayrıca bu ihalelerin detaylı olarak incelenmesi gereği, kağıt üzerindeki aksaklıklardan bile anlaşılmaktadır.

5393 sayılı Kanunun “Gelecek yıllara yaygın hizmet yüklenmeleri” başlıklı 67 nci maddesinde; 

“Belediyede, belediye meclisinin, belediyeye bağlı kuruluşlarda yetkili organın kararı ile park, bahçe, sera, refüj, kaldırım ve havuz bakımı ve tamiri; araç kiralama, kontrollük, temizlik, güvenlik ve yemek hizmetleri; makine-teçhizat bakım ve onarım işleri; bilgisayar sistem ve santralleri ile elektronik bilgi erişim hizmetleri; sağlıkla ilgili destek hizmetleri; fuar, panayır ve sergi hizmetleri; baraj, arıtma ve katı atık tesislerine ilişkin hizmetler; kanal bakım ve temizleme, alt yapı ve asfalt yapım ve onarımı, trafik sinyalizasyon ve aydınlatma bakımı, sayaç okuma ve sayaç sökme-takma işleri ile ilgili hizmetler; toplu ulaşım ve taşıma hizmetleri; sosyal tesislerin işletilmesi ile ilgili işler, süresi ilk mahallî idareler genel seçimlerini izleyen altıncı ayın sonunu geçmemek üzere ihale yoluyla üçüncü şahıslara gördürülebilir.” denilmiştir. 

5393 sayılı Kanunun 67 nci maddesindeki amaç; yeni seçilen belediye başkanına çıkaracağı stratejik plan yönetim tarzı ile seçim döneminde vaat ettiği projelerin kurumsal stratejilerini oluşturan 2024-2028 yılları stratejik planlarını uygulamasına imkan tanımaktır.

Gelecek Yıllara Yaygın Hizmet Yüklenme Yapılabilmesi İçin;

1-Belediye meclisinin kararı olması gerekmektedir

2-İzin verilen İhale Konuları 

Park, Bahçe, Sera, Refüj, Kaldırım ve Havuz Bakımı ve Tamiri

Araç Kiralama, Kontrollük, Temizlik, Güvenlik ve Yemek Hizmetleri

Makine-Teçhizat Bakım ve Onarım İşleri

Bilgisayar Sistem ve Santralleri ile Elektronik Bilgi Erişim Hizmetleri

Sağlıkla İlgili Destek Hizmetleri

Fuar, Panayır ve Sergi Hizmetleri;

Baraj, Arıtma ve Katı Atık Tesislerine İlişkin Hizmetler

Kanal Bakım ve Temizleme, Alt Yapı ve Asfalt Yapım ve Onarımı, Trafik Sinyalizasyon ve Aydınlatma Bakımı, Sayaç Okuma ve Sayaç Sökme-Takma İşleri ile İlgili Hizmetler

Toplu Ulaşım ve Taşıma Hizmetleri; 

Sosyal Tesislerin İşletilmesi ile İlgili İşler

31.03.2024 TARİHİ MAHALLÎ İDARELER GENEL SEÇİM TARİHİ OLDUĞUNDAN 30.09.2024 TARİHİNE KADAR İHALE EDİLEBİLİR.

ETİMESGUT BELEDİYE BAŞKANLIĞI tarafından ihale edilen işlerin; 5393 sayılı Kanunun 67 nci maddesi çerçevesinde yapılan incelemede; 

DÖRDÜNCÜ TESPİT

ERYAMAN MAHALLESİ 46484 ADA 2 PARSEL DE YER ALAN 100 YIL CUMHURİYET KÜLTÜR VE SANAT MERKEZİNE YAPILAN HARCAMALAR

2022/1113927 İhale Kayıt Numaralı “100 Yıl Cumhuriyet Kültür ve Sanat Merkezi İkmal İnşaatı” 112.000.000,00 Sözleşme Bedelli “Cansu Yapı Turizm Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti., Ays Yıldız Yapı İnşaat Madencilik Otomotiv Harita Nakliyat Sanayi ve Tic. Ltd. Şirketi. İş Ortaklığı” bünyesindeki 02.01.2023/30.10.2023 süreleri arasındaki işte;

1- Anahtar teslimi götürü bedel sözleşme olup, ihale dokümanında yer alan uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için yüklenici tarafından teklif verilmiştir.

2-2022/1113927 İhale Kayıt Numaralı “100 Yıl Cumhuriyet Kültür ve Sanat Merkezi İkmal İnşaatı” dokümanında;

Düzenlemesi bulunmaktadır.

2024/236441İKN “100 Yıl Cumhuriyet Kültür Merkezi (CKM) Hareketli Mobilya Alım İşi” ile 2024/174949 İKN “100 Yıl Cumhuriyet Kültür Merkezi Fuaye Alanı Düzenlenmesinde Kullanılmak Üzere Tefriş Malzemesi Alımı” işlerine bakılması gerekmektedir zira bu satın almada mükerrer alım riski bulunmaktadır. Mükerrer alım ifadesi ile, başka bir iş kapsamında ödeme yapılması gereken bir işi bu ihale kapsamında yaptırılarak ilk ihale alan müteahhide avantaj sağlanması riskidir.

3-2022/1113927 İhale Kayıt Numaralı “100 Yıl Cumhuriyet Kültür ve Sanat Merkezi İkmal İnşaatı” işinin dokümanında, projesinde çevre düzenlemesine 735 adet ağaç dikileceği düzenlemesi mevcuttur, yüklenici projeye göre teklif verdiğinden ve bu nedenle ağaçların dikimi yüklenicinin fiyatının içinde olduğundan;

2023/950382 İKN “Cumhuriyet Meydanı Yapısal Peyzaj Alanı Yapım İşi” ile 2023/1321332 İKN “100'üncü Yıl Cumhuriyet Kültür Merkezi Peyzaj Çalışmalarında Kullanılmak Üzere Bitki ve Peyzaj Malzemesi Alımı” İşleri pazarlıkla yapıldığı için ihale dokümanı EKAP’ta bulunamamıştır. Ağaç dikim ve imalatların dikkatli şekilde incelenmesi gereklidir.

4-2022/1113927 İhale Kayıt Numaralı “100 Yıl Cumhuriyet Kültür ve Sanat Merkezi İkmal İnşaatı” dokümanında; projesinde elektrik başlığı altındaki dosyada e-06-100yıl cksm seslendirme – cctv -tv tesisat planı ile e-06-100yıl cksm-tiyatro salonu tesisat planları planı mevcuttur, yüklenici projeye göre teklif verdiğinden;

2023/441204 İKN “100yıl Cumhuriyet Kültür ve Sanat Merkezi Profesyonel Ses ve Işık Sistemleri Alımı” İLE 2023/754914 İKN “4 Kalem Profesyonel Ses ve Işık Malzemesi” Alımının İHALE EDİLMESİ dolayısıyla firmalara ödenen toplam (9.446.000,00+ 1.420.000,00) 10.866.000 TL‘nin KAMU ZARARI oluşturabileceği kanaatine ulaşılabilir. Konunun ilgililer tarafından acil olarak incelenmesi gereklidir.

BEŞİNCİ TESPİT

ÇÖPLERİN TOPLANMASI, NAKLİ, CADDE, SOKAK, MEYDAN VE PAZAR YERLERİNİN MAKİNE MARİFETİYLE SÜPÜRÜLMESİ AMACIYLA ARAÇ KİRALAMA HİZMET ALIM İŞLERİNİN İNCELEMESİNDE 

5.1 .TESPİT

2023/1024939 İKN “01/01/2024-31/12/2024 TARİHLERİ ARASINDA 12 AYLIK ÇÖPLERİN TOPLANMASI, NAKLİ VE TEMİZLİK HİZMETLERİ AMACIYLA ARAÇ KİRALAMA İŞİ” NİN 5393 sayılı Belediye Kanununun “Gelecek yıllara yaygın hizmet yüklenmeleri” başlıklı 67 nci maddesinde  (Araç Kiralama, Kontrollük, Temizlik hizmet ihalesi) gereğince mahalli idareler seçim tarihi olan 31.03.2024 tarihi + 6 ay: 30.09.2024 tarihini geçmeyecek şekilde ihale edilmesi gerekmektedir (Söz konusu işte ihale süresi 01.01.2024 - 31.12.2024 olarak belirlenmiştir.) Söz konusu ihale kanuna aykırı olarak yapılmıştır.

5.2. TESPİT

2020/528856 İKN “01/01/2021-31/12/2023 TARİHLERİ ARASI 36 AYLIK ÇÖPLERİN TOPLANMASI, NAKLİ, CADDE, SOKAK, MEYDAN VE PAZAR YERLERİNİN MAKİNE MARİFETİYLE SÜPÜRÜLMESİ AMACIYLA ARAÇ KİRALAMA HİZMET ALIM İŞİ”NE

Ait İdari Şartnamenin “YETERLİLİK KRİTERLERİ “başlıklı 7 nci maddesinde;

7.5.2. En az 15+1,5 m3” sıkıştırmalı 2019 model ve üzeri 1 adet çöp kamyonu, En az 15+1,5 m3” sıkıştırmalı vinçli 2019 model ve üzeri 1 adet çöp kamyonu, 1 adet “en az 8 m3” 2019 model ve üzeri vakumlu yol süpürme aracı, 1 adet 2019 model ve üzeri mobil jet tip konteyner yıkama aracı, 1 adet 2019 model ve üzeri en az 5 m3 açık kasa damperli kamyonetin; ruhsat, demirbaş veya amortisman defterinde kayıtlı olduğuna dair noter tespit tutanağı ya da yeminli mali müşavir raporu, serbest muhasebeci mali müşavir raporu veya serbest muhasebeci raporu ile tevsik edilmesi gerekmektedir” hükmü bulunmaktadır.

Bu düzenleme ile ihaleye katılacak isteklilerden;

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin belgeler ve kapasite raporu” başlıklı 41 nci maddesinde “ (1) (Değişik fıkra: 30/09/2020-31260 R.G/4. md., yürürlük: 20/10/2020) İşin yapılabilmesi için gerekli görülen makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin bilgilere sözleşme tasarısında yer verilir. Ancak, söz konusu makine, teçhizat ve diğer ekipman yeterlik kriteri olarak belirlenemez…”hükmü ile hizmet ihalelerinde KENDİ MALI İSTENEMEYECEĞİ kararlaştırılmıştır.

4734 sayılı Kanunun 5 nci maddesine aykırı(rekabet sağlamayacağından) ihalenin iptal edilmesi gerekmektedir.

5.3. TESPİT

2020/528856 İKN “01/01/2021-31/12/2023 TARİHLERİ ARASI 36 AYLIK ÇÖPLERİN TOPLANMASI, NAKLİ, CADDE, SOKAK, MEYDAN VE PAZAR YERLERİNİN MAKİNE MARİFETİYLE SÜPÜRÜLMESİ AMACIYLA ARAÇ KİRALAMA HİZMET ALIM İŞİ”NE ait İdari Şartnamenin “TEKLİF FİYATA DAHİL OLAN DİĞER GİDERLER” başlıklı, 25.3.1.nci maddesinde; “İhaleye ait Sözleşme giderleri ve genel gider maliyetleri (Sözleşme damga vergisi, ihale karar pulu ve KİK payı) teklif edilen fiyatın %1.567'si oranında hesap edilerek teklif birim fiyata dahil edilecektir” düzenlemesi ve birim fiyat teklif cetvelinde;

Biçiminde isteklilerden Sözleşme Giderleri (Kik Payı, İhale Damga vergisi, Sözleşme Karar Pulu Toplamı) için teklif vermesi istenmiştir.

Bilindiği gibi Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 9.3 ncü maddesinde “Hizmetin gerçekleştirilmesi için gerekli olan iş kalemlerine veya iş gruplarına ilişkin miktarların tespit edilen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutarların toplanması ile elde edilen genel toplam tutar, sözleşme giderleri ve genel giderler ile KDV hariç olarak belirlenir. Bulunan bu tutara işin niteliği dikkate alınarak (Değişik ibare: 25/01/2017-29959 R.G./1. md.) % 7 oranını geçmemek üzere yüklenici kârı eklenir. Bu tutar, kâr hariç belirlenen genel toplam tutar üzerinden hesaplanan sözleşme giderleri ve genel giderler ile toplanarak yaklaşık maliyet hesaplanır. Buna ilişkin hesap cetveli hazırlayanlarca imzalandıktan sonra, ihale onay belgesinin ekine konularak ihale yetkilisine sunulur. (Ek: 16/7/2011-27996 R.G./1. md.) Yüklenici için öngörülen kar tutarının bu cetvelde gösterilmesi zorunludur.” hükmü ile sözleşme giderlerinin yaklaşık maliyete dahil olduğu belirtilmiştir.

Yine 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar Damga vergisine tabidir. Bununla birlikte vergiye tabi kağıtların hükümlerinin yenilenmesi, uzatılması, değiştirilmesine devrine ilişkin işlemlerde Damga vergisine tabidir.

Bir kâğıdın tabi olacağı verginin belirlenmesi için o kâğıdın mahiyetine bakılır ve buna göre (1) sayılı tabloda yazılı vergisi bulunur.

488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 3 üncü maddesinde yer alan “Damga vergisinin mükellefi kağıtları imza edenlerdir. Resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların Damga vergisini kişiler öder.” düzenlemesi gereği, damga vergisini (İHALE DAMGA VERGİSİ, SÖZLEŞME KARAR PULU vb) ödeyecek kişinin yükleniciler olduğu görüleceğinden (benzer hüküm KİK payı içinde geçerlidir), teklif cetvelinde “sözleşme giderlerinin (KİK payı, ihale damga vergisi, sözleşme karar pulu toplamı)” yer alması KAMU ZARARINA sebep olacaktır.

Yükleniciden 23 üncü sıradaki kaleme hangi teklifi verdiyse, fiyat farkı dahil, bu tutarın yükleniciye ödenmemesi gerekmektedir. 

6.TESPİT

-2023/1260588 Mal – Açık 2024 YILI EKMEK ALIMI VE DAĞITIMI İŞİ

-2022/1391552 Mal – Açık 2023 YILI EKMEK ALIMI İŞİ

-2022/304787 Mal - Açık EKMEK ALIMI

- 2019/512109 Mal – Açık EKMEK ALIMI

Belediye tarafından EKMEK ALIMLARININ (yukarıda ihale kayıt numaraları gösterilen ihaleler) kendi şirketi olan “AHİKENT TAAHHÜT TİCARET TEK. YAT. LTD. ŞTİ.”den alındığı görülmüştür.

 AHİKENT TAAHHÜT TİCARET TEK. YAT. LTD. ŞTİ’nin ihale kanunu karşısındaki durumu incelendiğinde;

Görüldüğü gibi şirketin müdürü olarak “Etimesgut Belediyesi “atanmıştır.

Bilindiği üzere T.C. DANIŞTAY 10. DAİRE E. 2001/4312 K. 2003/5197   T. 16.12.2003 tarihli kararında da;

“….ita amiri sıfatıyla ihaleleri onaylama veya iptal etme yetkisine sahip bulunan belediye başkanlarının ya da belediye ihale işlemlerini hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve denetlemekle görevli olanların, bunların eşlerinin ve (ikinci derece dâhil) kan ve sihri kısımlarının ve bu şahısların ortaklarının (bu şahısların yönetim kurullarında görevli olmadıkları anonim ortaklıklar hariç) yönetim ve denetim kurullarında bulundukları belediye şirketlerinin, aynı belediyelerin açtıkları ihalelere girmeleri 2886 sayılı Yasanın 2’nci maddesinde belirlenen ilkelerle bağdaşmadığı gibi 6’ncı madde hükmüne de uygun bulunmamaktadır” denmiş ve böylelikle belediye şirketlerinin belediye ihalelerine girmelerinin yasak olduğu belirtilmiştir. 

4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 11. maddesindeki ilgili hükmü “ihaleyi yapan idare bünyesinde bulunan veya idare ile ilgili her ne amaçla kurulmuş olursa olsun, vakıf, dernek, birlik, sandık gibi kuruluşlar ile bu kuruluşların ortak oldukları şirketler bu idarelerin ihalelerine katılamazlar”

Diğer taraftan kanunun 11. maddesinde yer alan; “c) İhaleyi yapan idarenin ihale yetkilisi kişileri ile bu yetkiye sahip kurullarda görevli kişiler. d) İhaleyi yapan idarenin ihale konusu işle ilgili her türlü ihale işlemlerini hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve onaylamakla görevli olanlar. e) (c) ve (d) bentlerinde belirtilen şahısların eşleri ve üçüncü dereceye kadar kan ve ikinci dereceye kadar kayın hısımları ile evlatlıkları ve evlat edinenleri.” hükmü ile bu kişilerin ilgili idarelerin ihalelerine girmesi yasaklanmıştır. 

Aynı Danıştay Kararında; ihale işlemlerini yürüten görevlilerin yönetim ve denetim kurulunda bulundukları belediye şirketinin, belediyenin ihalesine katılması durumunda, ihaleyi yapan ile ihaleye katılanın aynı olması anlamına geldiği; bu durumun ise ihalenin açıklık ve tarafsızlık ilkelerine uygun olarak gerçekleştirilemeyeceği ve eşit rekabet koşullarını da ortadan kaldıracağı ifade edilmiştir.

SONUÇ olarak “AHİKENT TAAHHÜT TİCARET TEKNİK YATIRIM LİMİTED ŞİRKETİ” ‘ne Şirket Müdürü olarak ETİMESGUT BELEDİYESİ atandığından, ETİMESGUT BELEDİYESİ’NİN ihalelere katılması,4734 sayılı Kanunun 11nci maddesine aykırılık arz etmektedir.

Belediyeler tarafından seçim öncesi yapılan ihaleleri mercek altına aldığımız araştırma dizimizin bu bölümünde de sonuç değişmedi maalesef. Acele şekilde yapılan ihaleler, mevzuata aykırı şekilde belirlenmiş ihaleye giriş şartları, gerçekleştiği konusunda şüphe uyandıran pek çok iş kalemi, mevzuat izin vermediği halde yeni belediye başkanının görev süresini kapsayan ihaleler yine karşımıza çıkıyor. İşin acı tarafı ise Etimesgut Belediyesi veya daha önce incelediğimiz diğer belediyeler bu konuda yalnız değiller. Yazılarımızda incelediğimiz mevzuata ve etik değerlere aykırı bu davranışlar maalesef adeta bir gelenek haline gelmiş ve pek çok belediye tarafından kullanılmaktadır. Önümüzdeki haftalarda bu çalışmalara devam edeceğiz.