Zoru başardılar, barışa imza attılar

Dünya hasret kalmıştı barışa. Her yer kavga, her yer savaş. Barış mümkün değil sanmıştık, ama oldu. İstenirse olabiliyormuş demek ki. Savaştan daha kolay, daha sıcak ve elbette insana, insan olana daha çok yakışıyor. 

Azerbaycan ve Ermenistan’ı kutluyorum. Arka plan anlaşmalar, koşullar ne olursa olsun barışa imza attılar. Bir an için arabulucunun da kim olduğunu bir tarafa bırakalım. Kırk yıldan beridir savaş halinde olan iki ülke lideri tüm yaşanmışlıkları arkalarında bırakarak bir araya geldiler ve barış için imzayı attılar. Belki de uzun bir aradan sonra insanlık adına, ülkeleri, halkları adına bir ilki başardılar.

 İki ülke arasında savaşa son verilmiş olsa bile bölge insanı endişeliydi. Son üç yıldan beridir Azerbaycan’a sıklıkla yaptığım ziyaretlerden de gözlemliyorum. Gençler gelecek kaygısı içindelerdi. Olası savaş tehlikesi insanlarda huzursuzluk yaratıyordu. Oysa bölge bir yandan sahip olduğu doğalgaz, petrol ve çeşitli maden yataklarıyla ekonomik kalkınmaya oldukça açık. Ülkenin verimli toprakları tarım ve hayvancılık açısından da elverişli. Diğer yandan da köklü tarihin getirdiği zengin bir kültürel mirasa sahip. 

Ermenistan’a gitme fırsatım olmadı, ama Azerbaycan’la akademik anlamda kurduğumuz ilişki ve işbirlikleri sayesinde ülke halkını biraz daha yakından tanıma olanağı buldum. Ülkeye ilk ziyaretimi 2007 yılında gerçekleştirmiştim. İkinci ziyaretimi gerçekleştirdiğim 2023 yılında ise ülkenin gelişme yönünde göstermiş olduğu ivme beni gerçekten çok şaşırttı, çok da mutlu etti. Ülke, kendi kaynaklarını neredeyse tümüyle kendi kontrolüne almış, büyük çaplı yatırımlarla ülke ekonomisi önemli bir ivme kazanmış. Bu topraklarda sanat ve kültüre ne denli önem verildiğini biliyordum, ama eğitime verilen önem ve destek beni gerçekten çok heyecanlandırdı. Aileler, kaynaklarının büyük kısmını çocuklarının eğitimine ayırıyorlar. Azerbaycan halkı bu anlamda oldukça bilinçli. Kalkınmanın ve gelişmenin eğitimle mümkün olduğunun farkındalar. Gençler dünyanın önemli üniversitelerinde eğitim görmeyi hedefliyorlar. Yabancı dil öğrenmeye ilgi büyük. Dijital teknolojilere, yazılıma, yapay zekaya yönelim çok yaygın. Anlaşılan o ki Azerbaycan halkı gelecek rotasını eğitim ekseninde oluşturuyor. Bu yanıyla da oldukça vizyoner bir toplum. Sovyet egemenliğinde geçen yılların onlara sanat, kültür ve bilim adına önemli katkıları olduğunu inkar etmiyorlar, ancak kendileri olarak, kendi özleriyle, kendi karakterleriyle gelişme kaydetmekte ne denli geciktiklerinin da farkındalar. Bu nedenle de bir an önce bu açığı kapatmaya çalışıyorlar. Azimliler, ülkelerini seviyorlar. Konuştuğum, tanıştığım hiçbir genç yurt dışı hayali içinde değil. Yurt dışına gidip, iyi üniversitelerde eğitim alıp kendi ülkelerine dönmek ve ülke kalkınmasına katkı yapmak istiyorlar. Bu da beni gerçekten çok etkiliyor ve duygulandırıyor. Sırf bu nedenle bile kendimi onlara çok yakın hissediyorum. Onlara buradan, kendi ülkemden de bir eğitimci, bir akademisyen olarak elimden gelen her tür katkıyı vermeye kararlıyım. 

Bundan sonra her şeyin çok daha keyifli olacağını düşünüyorum. Bakü ve Nahçıvan’ın karayoluyla bağlanacak olması, Türkiye’den Nahçıvan’a karayoluyla geçebilme olanağının doğacak olması beni heyecanlandırıyor doğrusu. Azerbaycan – Ermenistan Barışının Türkiye’nin bölgeyle etkileşimini de çok daha güçlendireceğini tahmin ediyorum. Bu, Azerbaycanlı soydaşlarımızla akademik ve bilimsel işbirliklerimizin de güçlenmesi yolunda yeni fırsatlar getirecektir. 

Dünyanın bu kadar kavgalı olduğu bir dönemde hiçbir barış süreci sorunsuz olmaz elbet. Burada da birtakım önemli sorunlar elbet yaşanacaktır. Amerika’nın barış sürecine aracılık etmesi her şeyden önce Rusya’nın hoşuna gitmeyecek. Öte yandan İran’la Azerbaycan arasında uzun süredir devam eden suskun gerginlik belki de dozunu artıracaktır. Küresel düzeydeki ilişkilerin biçimlenmesinde ne Amerika ne de Rusya hiç masum değil. Bunu kabul etmek lazım. Ancak bölgedeki barış sürecinin aktörü olarak rol alması Amerika’yı ister istemez bölgede biraz daha güçlü konuma getirecektir. Nitekim bu süreci Ukrayna’yla başlattığı ilişki ve işbirliğiyle göstermeye başlamıştı. Dolayısıyla da Amerika bölgenin parlayan yıldızı gibi görünüyor. Bunun getirileri kadar götürüleri de olacaktır. Bunu şimdiden tahmin etmek hiç de kolay değil. Ama görünen o ki bölgede dengeler değişiyor. Ancak konunun bu yanını analiz etmek için henüz erken, ya da en azından şimdilik bunu bir tarafa bırakalım. Bizim için şu an için önemli olan nokta, Azerbaycan ve Ermenistan devlet başkanlarının barışa imza atarak tarihi bir başarı ortaya koymalarıdır. Büyük acılar yaşandı, büyük kayıplar verildi. Ama her iki ülke lideri kendi halklarının geleceği için bütün bunları bir yana bırakarak bir araya gelmeyi ve barış için imza atmayı başardılar. İki ülke halkı rahat bir nefes aldı. Şimdi kalkınma zamanı. 

Ben inanıyorum ki bundan sonrası için Azerbaycan tüm çabasını ve kaynaklarını ülke kalkınması için seferber edecek. Azerbaycan’ın gelişmesi, kalkınması, büyümesi ülkemiz için de çok önemli. İki ülke halkının dayanışması, birbirlerine güç katarak ilerlemesi bölge refahı için de oldukça gerekli.