Filipinler ve Japonya Çin'e karşı RAA imzaladı

"Reciprocal Access Agreement" "Karşılıklı Erişim Anlaşması"

Geçtiğimiz günlerde Hint Pasifik Okyanusu'nda gerçekleştirilen RIMPAC tatbikatına, Filipinler en kaliteli donanma güçleri ile katılmıştı. Tatbikat sürecinde konuşma yapan Filipinler Devlet Başkanı Ferdinand Marcos Jr. gelecekte de Güney Çin Denizi'ndeki Çin tehdidine karşı, Amerika ve müttefik ülkeler ile her türlü işbirliğine açık olduklarını söyledi.

Haziran ayında Filipinler, ihtilaflı bölge Second Thomas Shoal'daki askerlerine malzeme tedarik etmeye çalışırken Çin ile karşı karşıya geldi ve gerçekleşen çatışmalar sırasında Filipinli bir denizci yaralandı. 

Son dönemlerde, Filipinler'in Çin ile yaşadığı deniz çatışmaları bölgede, kendini tehtid altında hisseden Japonya ve Filipinlerin anlaşma masasına süratle oturmasını sağladı.

8 Temmuz 2024 tarihinde Filipinler'in başkenti olan Manila'da, Filipinler Savunma Bakanı Gilberto Teodoro ve Japonya Dışişleri Bakanı Yoko Kamikawa ve Japonya Savunma Bakanı Minoru Kihara tarihi bir anlaşmanın altına imza attılar. 

Filipinler Devlet Başkanı Ferdinand Marcos Jr.'un da katıldığı tören ile imzalanan askeri pakt, Japonya’nın Asya'da uzun yıllar sonra imzaladığı ilk anlaşma oldu. Japonya geçtiğimiz yıllarda bu anlaşmanın benzerlerini İngiltere ve Avustralya ile de imzalamıştı.

Indo-Pasifik bölgesinde artan gerilim açısından bir dönüm noktası olarak görülen bu anlaşma, nitelik olarak bir "Reciprocal Access Agreement" (RAA), yani "Karşılıklı Erişim Anlaşması".

İmzalanan Askeri Pakt, RAA Türündeki Anlaşmaların Karakteristik Özelliklerini Taşıyor. 

Anlaşma:

• İki ülkenin askeri güçlerinin birbirlerinin topraklarında konuşlanmasına izin veriyor.
• Ülkelerin karşılıklı olarak operasyonel faaliyetleri birlikte gerçekleştireceklerinin taahhütlerini içeriyor.
• Anlaşmanın bir diğer amacı ise savaş eğitimi, ortak tatbikatlar ve afet müdahalesi gibi alanlarda işbirliğini kolaylaştırmak.
• Detaylandırıcı bir madde olarak Japonya, Filipinler'i ada grupları üzerindeki egemenlik hakları konusunda destekleme sözü veriyor.
• Çok önemli olan bir diğer madde ise, Japonya'nın, Filipinler'e kıyı gözetiminde kullanılmak üzere radar sistemleri sağlamayı kabul etmiş olması.

Her ne kadar Japonya'nın Güney Çin Denizi'nde hak iddiası bulunmasa da, Doğu Çin Denizi'nde Çin ile aralarında oluşacak ihtilaflar konusunda, Filipinler tarafından destek bekliyor.

ÇATIŞMALARA KONU OLAN BÖLGENİN ADI SECOND THOMAS SHOAL 

Second Thomas Shoal, Çin Denizi'nde, Spratly Adaları'na dahil olan bir denizaltı kayalığı.

Filipinler'in Palawan Adası'nın yaklaşık 105 deniz mili (195 km) batısında yer alıyor. Gelgitler sırasında kısmen su yüzeyinde görülebilen bu kayalıklar, coğrafi olarak suyun altında bulunuyor. Suyun yüzeyinde bile ancak gelgitler sırasında görülen bu kayalıklar üzerinde Çin, Filipinler, Tayvan, Malezya, Vietnam ve Brunei gibi ülkeler hak iddasında bulunuyorlar.

Özellikle Çin, 'dokuz çizgi hattı' politikasıyla Güney Çin Denizi'ndeki kayalıkların büyük bir kısmını kendi deniz yetki alanlarına dahil olarak görüyor.

Uluslararası literatürde 'Nine-Dash' Line olarak bilinen 'Dokuz Çizgi Hattı', Çin'in Güney Çin Denizi'nde hak iddia ettiği geniş bir bölgeyi tanımlamak için kullandığı bir tabir. Bu hat, 1947 yılında Çin Halk Cumhuriyeti tarafından çizilmiş ve 2009 yılında Birleşmiş Milletler'e sunulmuş. Yani Çin, "buralar eskiden bizimdi" diyor.

PEKİ 6 ÜLKEYİ KARSİ KARSİYA GETİREN BU KAYALIKLARIN ALAMET-İ FARİKASI NE? 

Second Thomas Shoal kayalıkları, Güney Çin Denizi'nin önemli deniz ticaret yolları üzerinde bulunuyor. Bölgede zengin balıkçılık alanlarının, potansiyel petrol ve doğalgaz rezervlerinin olması bu ülkeleri karşı karşıya getiren, ya da ittifak kurarak Çin'e karşı birleşmelerine sebep olan en önemli unsur.

TARİHİ ARKA PLAN

Ancak, Filipinler, Japonya, Çin ve Amerika'nın isimleri aynı cümlede ard arda sıralanınca, yakın geçmişe de şöyle bir göz atmamak mümkün değil. Çünkü yakın tarihin sayfalarını biraz karıştırınca, bambaşka bir senaryonun düşman ülkeleri olarak karşımıza çıkıyorlar.

1930'ların sonlarında ve 1940'ların başlarında, güçlü bir askeri teknolojiye ve büyük bir donanmaya sahip olan Japonya, o zamanlar Asya-Pasifik bölgesinde genişlemeci politikalar izleyecek güce sahipti. Amerika'yı yayılmacı politikasının önünde bir engel olarak gördüğü için, 7 Aralık 1941'de, yaklaşık 2.400 Amerikalının ölümüne sebep olduğu Pearl Harbor saldırısını gerçekleştirdi, saldırının hemen ardından da Filipinleri işgal etti.

Ancak Japonya, Amerika'nın askeri gücünün tamamını tahrip edemeyeceğini hesaplayamamıştı. Bu manevra ile güçlü olduğu bir savaşta, kendisini mağlubiyete sürükleyecek stratejik bir hata yapmıştı. Pearl Harbor saldırısı, ABD'nin İkinci Dünya Savaşı'na girmesine sebep olarak, bölgedeki dengeleri tamamen değiştirmiş, Amerika'nın ve müttefik kuvvetlerinin etkisiyle Filipinlerin ve Çin'in Japon işgalinden kurtulmasını sağlamıştı.

YENİDEN DAĞITILAN KARTLAR

Hem Pearl Harbor saldırısının üzerinden hem de Japonya'nın Çin'i ve Filipinleri işgal etmesinin üzerinde çok zamanlar geçti. Kartlar defalarca yeniden dağıtıldı. Şimdiki senaryoda, Güney Çin Denizi'ndeki saldırgan tavrı sebebiyle ülkelerini tehdit altında hisseden Japonya ve Filipinler, Amerika'nın desteği ile askeri ve stratejik işbirliği yapmak üzere aynı masada bir savunma paktını imzalamak üzere buluştular.

Bu konu dünya siyasetini daha uzun süre meşgul edeceğe ve neredeyse bütün dünyayı ilgilendiren Indo-Pasifik ticaret yolunu, hareketli manevralara sahne edeceğe benziyor. Dileyelim ki anlaşmaların ve ittifakların gücü savaşları körüklemeye değil, saldırma niyetinde olan ülkeleri sakinleştirmeye ve ortak bir yol bulunmasını sağlamaya yetecek kadar güçlü olsun.