AB ile Rusya arasında kalan ülkede seçim zamanı...

Moldova Cumhuriyeti; AB ve NATO açısından önemli bir ülke ve diğer yandan da Rusya’nın batı yönündeki ileri savunma ekseni doğrultusunda… Ülkede 28 Eylül 2025 günü parlamento seçimleri yapılacak. Bu seçimlerin, SSCB’nin dağılmasının ardından ülkenin bağımsızlığını ilan ettiği 27 Ağustos 1991’den bu yana en önemli seçimlerinden biri olduğu belirtiliyor.

Moldova vatandaşları oransal liste sistemiyle belirlenen 101 sandalyeli parlamentonun üyelerini ve 4 yıl süreyle ülkeyi yönetecek iktidarı seçecek.

Doğu Avrupa’da, Romanya ve Ukrayna arasında bulunan ülkede AB ve Batı yanlısı ittifak ile AB karşıtı, Rusya yanlısı ittifak yarışacak.
Yaklaşık 2,6 milyon nüfusu bulunan Moldova’da iktidarda Batı yanlısı Eylem ve Dayanışma Partisi (PAS) var. 61 milletvekili bulunuyor. Moldova Cumhuriyeti Komünistler Partisi (PCRM) ve Moldova Cumhuriyeti Sosyalistler Partisi (PSRM) ittifakı 26 milletvekiline sahip. Ayrıca çoğu kapatılan Şor Partisi’nin eski milletvekilleri arasından gelen 13 bağımsız milletvekili var.

Eylem ve Dayanışma Partisi (PAS) lideri Maya Sandu 3 Kasım 2024’te yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimleri ikinci turunda sosyalist rakibi eski Başsavcı Alexandr Stoianoglo karşısında az bir farkla seçimi kazanmıştı. Partinin parlamento seçimlerini kazanması sonrasında ülkede AB yolunda çeşitli adımlar atıldı. 2022 yılında AB aday statüsü kazanıldı. 2024 yılında katılım müzakereleri başlatıldı. Yakın geçmişte yapılan ve kıl payı farkla kabul edilen bir referandumla AB üyeliği anayasaya dahil edildi.

TRANSDİNYESTER ve GAGAVUZYA; MOLDOVA’NIN ‘AŞİL TOPUKLARI’

AB ve NATO açısından jeopolitik, jeostratejik bakımdan önemli bir ülke Moldova. Diğer yanıyla da Rusya’nın batı yönündeki ileri savunma ekseni doğrultusunda bulunuyor. Defacto konumdaki Transdinyester ve burada bulunan Rus askerleri, Ortodoks Türklerin yaşadığı özerk Gagavuzya (Gökoğuz) bölgesi bu açıdan önemli. Son olarak, Gagavuzya’nın seçilmiş Başkanı Evgenia Gutul’un adı yasaklı Şor Partisi’nin yasadışı finansmanı davasında geçti. Yargılandı. Bu süreçte ev hapsinde tutuldu ve Rusya’dan para aldığı gerekçesiyle 7 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Çeşitli protesto eylemleri yapıldı ve kararın siyasi olduğu belirtildi.

Bu meseleler Moldova’yı siyasi açıdan zor durumda bırakmakta. Emekli Tümamiral Cem Gürdeniz’in tabiriyle Gagavuzya ve Transdinyester 'Moldova’nın aşil topukları' (Cem Gürdeniz, Gagavuzlar, Moldova, 3 Deniz Girişimi ve Karadeniz'de yeni istikrarsızlık cepheleri, Veryansıntv).

SON DURUM…

Gazeteci, araştırmacı-yazar Dr. Violeta Stratan’dan ricada bulunmuştum, sağ olsun seçime katılma hakkı olan partilere ilişkin bilgi notu gönderdi. 25 partinin ve iki bloğun seçime girme hakkı bulunduğunu belirtti.

İktidardaki PAS dışında yeni kurulan ‘Moldova için İttifakı’ dikkat çekiyor. Ülkenin egemenliği, askeri tarafsızlığı (herhangi bir askeri bloğa katılmayı reddeden-NATO vb.), basın özgürlüğü, siyasi rakiplere karşı baskılara son verilmesi için yasalar hazırlamayı, geleneksel değerlerin korunması, Batı ve Doğu arasında eşit biçimde ilişki ve işbirliğini savunuyor. (Erkin Öncan, Moldova’da seçimler yaklaşırken, yeni sol ittifak dikkat çekiyor, Independent Türkçe)

Cumhurbaşkanını AB kredileriyle ülkeyi borca batırdığı, Ukrayna-Rusya savaşına sürüklediği, vatandaşların yurtdışına göçe zorladığı gibi iddialarla sert eleştirilerde bulunuyorlar.
Ekonomi politikalarında tarım ve yerel ekonomiye desteği, kırsal kalkınma ve enerji maliyetlerinde dengeleme için uluslararası işbirliklerine öncelik vereceklerini dile getiriyorlar.

İttifakta; Sosyalist Parti, Komünist Parti, Moldova’nın Geleceği Partisi, Gagavuzya eski Başkanı Irina Vlah’ın kurucusu olduğu Moldova’nın Kalbi Partisi yer alıyor.

PAS’ın lideri Igor Grosu ise ittifakı “Kremlin’in talimatıyla naftalinden çıkarıldı” olarak nitelendirdi.

Ülkede dikkat çeken bir başka blok da iş insanı İlan Şor’un liderliğindeki Rusya yanlısı ‘Zafer Bloğu’. Ancak, blokun seçimlere katılımı “seçim finansmanının yasaları ihlal ettiği” gerekçesiyle kabul edilmedi.

ANKETLER NE DİYOR?

Küçük bir ülke Moldova. 30 yıl önce 4 milyon 335 bin olan nüfusunun yüzde 40’ını göçle kaybetti. Askeri bakımdan zayıf, iktisadi anlamda da yeterli değil. Ülke ekonomi ve siyasi istikrar açısından çeşitli sorunlarla karşı karşıya. Vatandaşlar refah, yolsuzlukla mücadele, ekonomik reformların hızlandırılması gibi birçok beklenti içinde. Bu tablo ortasında sandığa gidiliyor

Anketlere bakıldığında ise Birgün’de yayınlanan habere göre, Sandu’nun iktidar partisi PAS yüzde 27,4. Sosyalist Parti yüzde 10,4, Zafer Bloğu yüzde 6,2 oranında. Zafer Bloğu’nun seçime girmesi reddedildiği için bu oyların Moldova için İttifakı’na gideceği tahmin ediliyor.

28 Eylül akşamı iktidardaki Eylem ve Dayanışma Partisi (PAS) AB-Batı eksenindeki yürüyüşünde tekrar yetki alabilecek mi?

Cumhurbaşkanı Maia Sandu ve PAS’ı sert bir dille eleştiren AB-NATO karşıtı ittifak seçimlerden bu kez zaferle çıkabilecek mi?

Hep birlikte göreceğiz…