Seçime doğru

31 Mart 2024 Pazar günü yapılacak olan mahalli idareler genel seçiminde uygulanacak olan seçim takvimi işlemeye başladı. Bu takvime göre seçimin başlangıç tarihi 1 Ocak 2024 bitiş tarihi ise 31 Mart 2024 olarak belirlendi. 

Bilindiği üzere seçimlerin en önemli öğesi seçmendir. Bu nedenle temel siyasi haklardan olan seçme hakkının sağlıklı kullanılabilmesi için sağlıklı bir seçmen kütüğü oluşturmak ön koşuldur. 

Seçimin ilk önemli aşaması MERNİS'ten alınan verilerin SEÇSİS'e aktarılarak seçmen listelerinin oluşturulmasıdır. 

Silah altında bulunan erler, onbaşılar ve Kıt'a çavuşları (her ne sebeple olursa olsun izinliler de bu hükme tabidir), askeri öğrenciler, ceza infaz kurumlarında hükümlü olarak bulunanlar, kısıtlı olanlar ve kamu hizmetinden yasaklı olanlar seçmen kütüğüne yazılamazlar. 

Seçmen kütüklerinin kesinleştirilmesinden sonra Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğü'nce;

a) Ölen seçmenler ile Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından çıkarılanlara ait bilgilerin Nufüs ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'nden, 

b) Kısıtlılık kararı kesinleşmiş seçmenlere ait bilgiler ile taksirli suçlar dışında ceza infaz kurumlarında hükümlü olarak bulunanların bilgilerinin Adalet Bakanlığı'ndan, 

c) Silah altında bulunanlara ait bilgilerin Milli Savunma Bakanlığı Askeralma Genel Müdürlüğü'nden alınarak Sandık Seçmen listelerine şerh düşülmesi gerekmektedir. 

Yüksek Seçim Kurulu'nda başkan vekili olarak görev yaptığım dönemde en büyük sıkıntıyı sağlıklı bir seçmen kütüğü oluşturulmasında çektiğimizi hatırlıyorum. 

Nüfus kayıtlarının yönetimi ve düzenlenmesi görevi idarenin yönetim ve gözetiminde olduğu için seçmen kaydında salt nufüs kayıtlarının esas alınması durumunda seçmen kütüğünün düzenlenmesi idarenin eline bırakılmış olacaktır. 

Bu nedenle nufüs kayıtları Yüksek Seçim Kurulu tarafından sürekli güncelleştirilmeli ve nufüs kaydı dışında diğer veriler de elde edilerek seçmen kaydı oluşturulmalıdır. 

1999 depreminin ardından yapılan seçimlerde depremde ölmüş olanların Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğü'ne bildirilmemesi ve seçmen kütüklerine işlenmemesi sonucu ölenler adına oy kullanıldığı yakın tarihimizin bilinen bir gerçeğidir. 

Ülkemizde 6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen depremden sonra depremin etkilediği illerde ölenlerin veya başka bir yere göç edenlerin seçmen kütüğüne işlenmesi önem arz etmektedir. 

Yine özellikle kırsal kesimlerde askerde olanlar ile hükümlü ve kısıtlı olanlar yerine oy kullanıldığı bilinen bir vakadır. 

Bir de günümüzde göçmen sorunu ve bunun seçime yansıması söz konusudur. Türk vatandaşlığına alınan ve dolayısıyla seçimde oy kullanılacak kişi sayısı ne yazık ki sağlıklı bir biçimde kamuoyunun bilgisine sunulmamaktadır. 

Seçmen kütüğünün oluşturulması ile ilgili diğer bir sorunda ikametgah değişiklikleridir. Mahalli idareler seçimlerinde destekledikleri partinin adayını veya aday olan yakınlarını seçtirmek amacı ile ikametgah değişikliği yapan çok sayıda seçmen vardır. 

Seçmen listeleri gerek siyasi partiler gerekse vatandaşlar tarafından titizlikle incelenerek yapılan yanlışlık ve usulsüzlüklere seçim takviminde belirtilen sürelerde ilçe, il ve Yüksek Seçim Kurulu'na itiraz edilmelidir. 

Aynı seçmenin aynı veya farklı yerlerde aynı tarihte yapılan aynı seçim türünde birden fazla oy kullanması olarak tanımlanan mükerrer oy kullanılmasını ve oy kullanamayacak olanlar yerine oy kullanmaya teşebbüs edenleri caydıracak olan seçim boyası kullanılması uygulamasından vazgeçilmesi maalesef seçimleri bu tehlikeye açık hale getirmiştir. 

Dürüst ve hilesiz bir seçim öncelikle doğru bir seçmen kütüğüne diğer bir deyimle sağlıklı bir seçmen yazımına dayandığından bu görevin verildiği Yüksek Seçim Kurulu'nun 31 Mart 2024 Pazar günü yapılacak olan mahalli idareler genel seçimlerinde nasıl bir sınav vereceğini hep birlikte göreceğiz.