2. Kursk Muharebesi

Ukrayna 6 Ağustos’ta Rusya’nın Kursk Bölgesi’ne (Kursk Oblastı) yaptığı ani saldırıyla beklenmedik bir başarı elde ederek savaşın gidişatını ciddi anlamda değiştirdi. Operasyonun devamında elde ettiği başarıyı devam ettirebilecek mi göreceğiz.

Ukrayna güçlerinin saldırdığı Kursk Bölgesi, İkinci Dünya Savaşı’nın en şiddetli muharebelerinden birinin yaşandığı, tarihi anlamı olan bir yer. 1943 yılında cereyan eden ve Türkiye’nin dörtte birinden daha büyük bir savaş alanında gerçekleşen Kursk Muharebesi’nde Almanlar o zamana kadar toplayabildikleri en büyük tank gücünü toplamışlar, ancak Rus savunmasını aşamayarak başarısız olmuşlardı. Rusların başarısının sırrı Almanların taarruz edecekleri noktayı çok önceden doğru bir şekilde tahmin etmelerinde yatmaktaydı. Altı ay boyunca bölgeyi tahkim etmişler ve Almanlar ummadıkları kadar güçlü bir savunma sistemiyle karşılaşmışlardı. Bu muharebe sonucunda İkinci Dünya Savaşı’nda ibreler kesin bir şekilde tersine dönmüş, Müttefikler kalıcı bir şekilde inisiyatifi ele geçirirken Almanlar savaşın sonuna kadar savunma pozisyonunda kalmıştı.

Günümüzdeki Kursk Muharebesi’nde ise olan biten 81 yıl öncekinin neredeyse tam tersidir diyebiliriz. Ukraynalılar, Almanlardan çok daha küçük bir kuvvetle Kursk Oblastı’na saldırmışlar ve Rusları gafil avlayarak, en azından şu satırları yazmakta olduğum muharebenin üçüncü günü itibarıyla beklenmedik bir başarı sağladılar.

Sürpriz, ya da daha Türkçe bir tabirle “baskın etkisi,” bir saldırı operasyonu yöneten her komutanın hayalinde yatan sonuçtur. Baskın etkisini yaratmayı başaran zayıf bir güç, kendinden çok daha kuvvetli bir güce karşı beklenmedik başarılar elde edebilir, rakibin sayı, ateş gücü veya mevzi üstünlüğünü tersine çevirebilir, rakibin planlarını altüst edebilir. Operasyonun devamında da doğru stratejilerin izlenmesi halinde açılış hamlesinde elde edilen avantaj zirveye taşınabilir. Ukrayna baskın etkisini başarıyla yaratarak operasyona muhteşem bir açılış hamlesiyle başladı ve Rusya operasyonun üçüncü gününde dahi bir reaksiyon gösterebilmiş değil.

Ukrayna Ordusu yakın zamana kadar ciddi anlamda ihtiyat sıkıntısı çekmekte ve savaş alanlarında verilen kayıpları dolduramaz bir durumdaydı. Ukraynalılar Haziran başından itibaren ihtiyat sorununu çözmeye başladılar. İhtiyatların oldukça cılızlaşmış ve 1000 kilometreyi geçen savunma hatlarını beslemek üzere kullanılacağı genel kabul görmüş bir fikirdi. Yeni oluşturulan deneyimsiz birlikler beklenildiği üzere zaman kaybedilmeden savunma hatlarına gönderildi. Ancak Ukrayna bu noktada sağ gösterip sol vurarak deneyimli birlikleri savunma hatlarından çekti ve Kursk saldırısına gönderdi. Ukraynalıların personel sayısı yönündeki zayıflıklarının yarattığı algı, böyle bir sürpriz yapmalarını mümkün kıldı.

Ruslar böyle bir saldırıyı asla ummadıkları için bölgede çok az birlik konuşlandırmışlardı. Deneyimli Ukrayna birliklerinin kabiliyeti sayısal üstünlükle birleşince ortaya önü alınamayan bir şok etkisi çıktı. An itibarıyla Ruslar Kursk’ta Ukrayna ilerleyişini durdurabilecek konumda değiller. Rus ihtiyatlarının bölgeye sevk edilmesiyle bu durum ne kadar değişecek göreceğiz. Ruslar bölgeye ne kadar birlik sevk ederse etsin, Ukrayna Ordusu elindeki sınırlı sayıda birlikle sadece belli oranda alanı elinde tutabilecek kapasitede olduğu için operasyonun belli bir süre sonra kendi kendine durması kaçınılmaz. Ancak an itibarıyla Ukrayna güçleri savaşın başından bu yana gerçekleştirilen en başarılı ilerleyişi gerçekleştirecekler gibi görünüyor. 

Ukrayna’nın hedefleri şu an belirsiz. Daha önce Rusya’ya yapılan akınların aksine bu operasyon konvansiyonel güçlerle gerçekleştirdi. Bu da ele geçirilen toprakların elde tutulması hedeflenerek işgal edildiğini akla getiriyor. 

Elde edilen toprakların belirgin bir stratejik kıymeti yok ve Ukrayna’nın stratejik kıymeti olan bölgelere kadar ilerleyebilme ihtimali çok düşük. Bölgedeki Ruslara ait askerî unsurlar yok edilmiş olsa da Rusya’nın savaşa kapasitesine kayda değer bir zarar verildiği söylenemez. Ukrayna, bu operasyonu hâlihazırda cephede savaşmakta olan Rus birliklerini bölgeye çekerek, bu bölgelerdeki savunmayı rahatlatmak için veya Rus birliklerinin kayda değer oranda azaldığı cephelerde yeni bir karşı-taarruz düzenleme amacıyla gerçekleştirmiş olabilir. Bir diğer ihtimal de barış masasına daha güçlü bir elle oturmak. Ancak henüz gerçek amacın ne olduğu konusunda fikir yürütmek için çok erken ve operasyonun tüm bunlardan farklı kulvarda bir hedefi olabilir.

Operasyonun gidişatını belirleyecek en önemli unsur Rusların nasıl bir reaksiyon gösterecekleri ve ne kadar başarı sağladıkları olacak. Tarafların bu operasyondaki başarıları ve başarısızlıkları büyük ihtimalle diğer cephelerdeki muharebeleri de dolaylı yoldan etkileyecek ve genel olarak savaşın gidişatına yön verecek. Ukrayna Ordusu’nun bu operasyonu hâlihazırda aktif olan cephelerdeki en iyi birlikleri çekerek gerçekleştirdiği göz önünde bulundurulacak olursa ibrenin bir anda Ukrayna aleyhine dönmesi de hayli mümkün bir ihtimal.

 Şu an operasyonun gidişatı, olası sonuçları ve savaşın genelini nasıl etkileyeceği hakkında sağlıklı tahminler yürütmek için oldukça erken. Kesin olarak söylenebilecek tek şey ise savaşın gidişatının kesin olarak değişmiş olduğu.