Siyasette Yaş Sınırı

ABD başkanlığına aday olan Donald Trump ve Joe Biden arasındaki tartışmayı izledikten sonra, siyasetle uğraşan politikacılar veya cumhurbaşkanları için bir yaş sınırı olması gerektiği sonucuna yeniden vardım.

Gezegendeki birçok devlet yaşlı başkanlar tarafından yönetiliyor, ancak ABD'nin şu anki başkanı Joe Biden, son yıllarda sağlığıyla ilgili birçok soru işareti yaratan tuhaf davranışlarıyla öne çıkıyor. Pek çok üst düzey toplantıda Biden zayıftı, yavaş konuşuyordu ve düşünce akışını kaybetmiş görünüyordu; salantılı ve duraksayan tavırlarıyla televizyonda yayınlanan son tartışmadan sonra hem Amerikan kamuoyunun hem de uluslararası kamuoyunundaki şüphelerin doğruluğu kanısı artı. Biden’in 81 yaşında olduğu muhtemelen sağlık sorunlarının artığı aşıkardır. 

Sergilediği performansı gerçek bir fiyasko olmasına rağmen, Kasım seçimlerinde Demokrat Partisinin onun yerine geçebilecek çok az adayı var. Eğer bu değişiklik Demokratlardan başka bir isimle gerçekleşirse Cumhuriyetçiler için büyük bir artı ve avantaj olacaktır. Her ne kadar birçok Demokrat Joe Biden'ın yarıştan çekilmesi gerektiğine inansa da onun çekilmeye niyeti olmadığı görülüyor. Biden'ın performansı "Amerikan tarihinin en kötü tartışma performansı" olarak etiketlenmiş ve New York Times "ülkesine hizmet etmek için başkan Biden yarıştan çekilmeli" başlıklı bir başyazı yayınlayarak adaylıktan vazgeçebileceğinin işaretlerini vermiş olsa da Biden’ın bunu yapacağı düşünülmüyor. Üstelik başkanın eşi Jill Biden da kocasının cesaretini kırmayacağını zaten söyledi. "Bak Joe, 90 dakikanın başkan olarak geçirdiğin dört yılı mahvetmesine izin vermeyeceğiz" dedi.

Politikacının davranışı birçok tartışmanın konusu olduğunda, seçmenlerin seçtikleri kişinin yanlış konuştuğunu, tökezlediğini veya yaşlanma belirtileri gösterdiği görmekteyiz. Hem uluslararası siyasi arenadaki gelişmeleri takip edenler hem siyasetçilere oy verenler olarak  kendimize şu soruları soruyoruz: Siyasetçiler ne kadar görevde kalmalı? Siyasetçilerin yaş sınırına ihtiyacı var mı? Başkan olmak için yaş sınırı ne kadar olmalı? Bu sorular ve kafa karışıklıkları doğaldır. Bu tür örnekleri Türk siyasetinde de görüyoruz.

Örneğin anketler, giderek artan sayıda Amerikalıların başkanlarının yaşıyla ilgili çeşitli endişeleri olduğunu gösteriyor. Seçmenleriyle veya diğer devlet liderleriyle iletişim kurabiliyor mu? Seçmenin kafası karışık ve kararsız; yeniden seçilirse ne kadar görevde kalabilecek? Başkan Joe Biden'ın merdivenlerden inerken dengesini kaybettiği, diğer liderlerle konuşurken "donduğu" veya konuşmaları sırasında sözlerini geveleyerek söylediği görüntüler viral olmakta. 

Şu anki ABD Başkanı Joe Biden 81 yaşında ve Cumhuriyetçi aday Donald Trump 78 yaşında. Onlar, ABD başkanlığına aday olduktan sonra tekrar aday olan en yaşlı iki aday konumundalar. ABD'de ileri yaşlar sadece başkanlık düzeyinde değil. ABD, Bangladeş'ten sonra dünyanın yaşa göre en yaşlı Kongresine sahip. Yaşlı milletvekillerinin bulunduğu diğer ülkeler arasında Güney Kore, Japonya, Hindistan, Malezya, Lüksemburg ve Macaristan yer alıyor. Pew Research'e göre Amerikalı seçmenlerin çoğu politikacılar için bir yaş sınırı istiyor ancak bunun için Amerikan anayasasının değiştirilmesi gerekiyor. Eski Güney Carolina valisi Nikki Haley, başkanlık kampanyasında 75 yaş üstü politikacıların zihinsel yeterlilik testinden geçmesi gerektiğini öne sürdü.

Genel olarak konuşursak, küresel düzeyde siyaset yaşlı politikacılar tarafından temsil edilmektedir. Rekor, 91 yaşındaki Kamerun Devlet Başkanı Paul Biya'ya ait. Onu, 88 yaşındaki Filistin Lideri Mahmud Abbas, 87 yaşındaki Suudi Arabistan Kralı Salman, 84 yaşındaki İran Dini Lideri Ali Hamaney, 81 yaşında olan ABD Başkanı Joe Biden takip ediyor. 

Araştırmalara göre Freedom House endeksine göre "özgür olmayan" olarak sınıflandırılan ülkeleri 68 yaş üstü başkanlar yönetiyor. Amerika Birleşik Devletleri, özgür olarak sınıflandırılan ve lideri 80 yaş ve üzerinde olan üç ülkeden biridir; diğer ikisi Gana ve Namibya'dır.

Çeşitli faaliyet alanlarında yer alan yaşlı insanlara büyük saygı duyduğumu belirtmek isterim. Ancak yaşlı insanların, doğru zamanda durmayı bilmeleri gerekiyor. Siyaset yaşlıların özel alanı olmamalıdır. Genç nesiller de yaşlı politikacıları bir kenara itmemelidir. Yaşlılar gençlere yol gösterici olmalı. Beyin hacminin zamanla azaldığı bilimsel olarak kanıtlanmış olup, 60 yaşından itibaren zihinsel işlem hızının azaldığı ispatlanmıştır. Ancak araştırmalar bazı durumlarda yaşlı beyinlerin aslında daha iyi performans gösterdiği de iddia ediliyor. 70 yaşındakilerin yeni bilgileri 30 yaşındakilere göre daha yavaş işlemesi muhtemel olsa da, bilgiyi daha iyi sentezleyebilirler.

Demokratik bir devlette çeşitli seslerin temsili belirleyici bir unsurdur. Cinsiyet, ırk, etnik köken ve din gibi yaş da bir çeşitlilik kriteridir. Ama bir işi fiziksel olarak artık yapamayacağınızı gördüğünüzde, durmak daha doğrudur.

Türkiye'deki siyasete bakacak olursak, biraz daha genç siyasetçilerin yanı sıra ABD'dekine benzer tartışmaları da görmek isterim, çünkü yaşlarına bakmaksızın siyasetçilerin neler yapabileceğini ancak bu tartışmalar ile görebiliriz.